یکی از مشکلات شایع در نوزادان تازه متولد شده، زردی پوست و چشم آنها است که معمولاً والدین را به استرس و نگرانی میاندازد. این مشکل، به علت افزایش بیلیروبین در خون نوزاد، به نامهای علمی ایکتر یا هایپربیلیروبین شناخته میشود. در بیمارستانها، نوزادان پس از تولد، به طور معمول در دستگاههای خاصی نگهداری میشوند تا تا زمانی که وضعیت زردی آنها به حالت طبیعی برسد، مراقبت شود.
در این مقاله، سعی شده است تا شرحی دقیق از عملکرد دستگاه زردی نوزاد در خانه و تأثیر آن در درمان زردی نوزاد ارائه شود تا خوانندگان با این فرآیند آشنا شوند و مطالب مفیدی برایشان فراهم آورده شود. پس از مطالعه این مقاله، همراه ما باشید تا اطلاعات بیشتری در این زمینه کسب کنید.
درمان زردی نوزاد با استفاده از دستگاه فتوتراپی
زردی نوزاد یک مشکل شایع است که در بسیاری از نوزادان قابل حل است، بخصوص در مواردی که به تنهایی میتوان با شیردهی مکرر این مشکل را رفع کرد. در صورتی که زردی نوزاد به حدی شدید باشد که نیاز به درمان دارد، نوزاد را برای مدتی زیر دستگاه فتوتراپی قرار میدهند.
در صورتی که اجاره دستگاه فتوتراپی در خانه نتواند مشکل را حل کند، نوزاد باید به بیمارستان منتقل شود تا در زیر نظارت دستگاه زردی نوزاد بستری شود. در مواقع نادری که همه راهکارهای معمول نتوانند به نتیجه برسند، ممکن است لازم باشد خون نوزاد را تعویض کنند.
بیشتر پزشکان معتقدند که زردی نوزاد تا حد خاصی طبیعی است و تا زمانی که مرز این حد را نگذراند، نیازی به درمان خاصی ندارد. اما در صورت وجود علائم زیر، حتماً باید به پزشک مراجعه شود:
– مقدار بسیار بالای بیلیروبین در خون نوزاد
– زردی شدید از روز اول تولد
– عدم بهبودی پس از ۲ هفته
راهنمای استفاده از دستگاه زردی نوزاد (نکات ضروری)
راهنمای استفاده از دستگاه فتوتراپی برای درمان زردی نوزاد
مرحله ۱: راهاندازی دستگاه فتوتراپی
– پایههای دستگاه را باز کنید تا آمادهسازی اولیه را انجام دهید.
– دستگاه را به برق متصل کرده و دکمه پاور را فشار دهید تا روشن شود.
– تشک خاصی که برای قرار دادن نوزاد در دستگاه تعبیه شده، روی دستگاه قرار دهید.
مرحله ۲: روشن کردن دستگاه فتوتراپی
– دکمه استارت کنار فلش بالا و پایین را فشار دهید تا لامپهای دستگاه روشن شوند.
– نوزاد را به آرامی، طول دستگاه، زیر لامپهای دستگاه قرار دهید.
مرحله ۳: استفاده از تایمر دستگاه فتوتراپی
– تایمر روی صفحه نمایش دستگاه به طور معکوس از ۵۹ دقیقه شروع به شمارش میکند.
– پس از گذشت ۵۹ دقیقه، دستگاه به طور خودکار بوق میزند و خاموش میشود.
مرحله ۴: توقف موقت دستگاه فتوتراپی
– اگر نیاز به توقف موقت دارید و نوزاد را از زیر دستگاه خارج کردید، دکمه استارت را فشار دهید تا تایمر متوقف شود.
– برای ادامه درمان، دوباره نوزاد را زیر دستگاه قرار دهید و دکمه استارت را مجدداً فشار دهید.
نکات مهم:
– دستگاه فتوتراپی زمانی که نوزاد زیر آن قرار دارد، را محاسبه میکند، به این معنی که فقط زمانی که لامپهای آن روشن هستند ملاحظه میشود.
– برای دستگاههای با ساختار سه بعدی و تونلی، نیازی به این مراحل دقیق نیست و میتوان با مطالعه دقیق اطلاعات، بهترین گزینه را برای درمان زردی نوزاد انتخاب کرد.
نحوه قرارگرفتن نوزاد در زیر دستگاه زردی
– نوزاد را به طول دستگاه بر روی تشک در دستگاه قرار دهید.
– هر 2 ساعت، موقعیت نوزاد را تغییر داده و او را بچرخانید تا نور به طور یکنواخت به تمامی سطح پوست او برخورد کند.
با مطالعه این راهنما و مشاوره با متخصصان، میتوانید بهترین دستگاه را برای درمان زردی نوزاد خود انتخاب کنید و بهترین مراقبت را برای فرزند خود فراهم آورید.
مدت زمان مناسب برای استفاده از دستگاه زردی
برای درمان زردی نوزاد، توصیه میشود که نوزاد بین 10 تا 12 ساعت در روز زیر دستگاه فتوتراپی قرار گیرد. این مقدار به طور کلی برای دوره 2 روز معادل 20 تا 24 ساعت است. بهتر است هر ساعت استفاده، نوزاد حداقل 30 دقیقه تا 1 ساعت استراحت دهد و سپس فتوتراپی ادامه یابد.
معنی عبارت WT در مانیتور دستگاه زردی
عبارت “WT” که بر روی مانیتور سمت چپ دستگاه نوشته شده است، مخفف “ساعت کارکرد دستگاه” یا “Work Time” میباشد. هر بار که نوزاد زیر دستگاه قرار میگیرد، یک عدد به مقدار موجود در این بخش اضافه میشود. به عنوان مثال، برای رسیدن به توصیه پزشکی 12 ساعت، تا پایان فردا، WT باید به مقدار +12 برسد و تا پس فردا به +24 افزایش یابد.
نکات استفاده از دستگاه فتوتراپی در منزل
یکی از نکات حیاتی در مراقبت از نوزاد، تنظیم دمای مناسب اتاق خواب اوست. دمای بهینه برای اتاق نوزاد، معمولاً بین 24 تا 26 درجه سانتیگراد است که باعث جلوگیری از گرما یا سرما شدن غیرمناسب نوزاد میشود.
در صورتی که دست و پاهای نوزاد یخ بزند و بدنش میلرزد، احتمالاً علت آن افت قند خون است که میتوانید با تغذیهی مناسب مانند شیر مادر یا شیر خشک برطرف کنید. اما توجه داشته باشید که گرما اضافی در اتاق میتواند به نوزاد آسیب برساند و بنابراین بهتر است دمای اتاق را به دقت کنترل و تنظیم کنید.
با رعایت این نکات، بهترین شرایط را برای درمان زردی نوزاد فراهم میآورید و او را در برابر تغییرات دمایی ناخواسته محافظت میکنید.
نکات مهم برای تنظیم دمای اتاق خواب نوزاد
در زیر، تعدادی نکته مهم برای تنظیم دمای اتاق خواب نوزاد آورده شده است:
– از یک دماسنج برای اندازهگیری دمای اتاق استفاده کنید.
– از وسایل گرمایشی یا سرمایشی برای تنظیم دمای اتاق استفاده کنید.
– قبل از خواباندن نوزاد در اتاق جدید، دمای آن را بررسی کنید.
– در صورتی که اتاق نوزاد در معرض نور مستقیم خورشید است، پردهها را بکشید تا از ورود نور و گرمای زائد جلوگیری کنید.
-اگر اتاق نوزاد شما به معرض جریان باد قرار دارد، مناسب است از بادگیر یا پرده استفاده کنید تا از ورود باد سرد به داخل اتاق جلوگیری شود.
– اگر اتاق نوزاد خیلی گرم است، میتوانید از کولر یا پنکه استفاده کنید تا محیط را خنک کنید.
– اگر اتاق نوزاد خیلی سرد است، میتوانید از بخاری یا شوفاژ استفاده کنید تا محیط را گرم کنید.
– در فصلهای گرم سال، بهتر است پنجرههای اتاق نوزاد را باز بگذارید تا هوای تازه جریان داشته باشد و محیط را خنک کند.
– در فصلهای سرد سال، بهتر است پنجرههای اتاق نوزاد را بسته نگه دارید تا از ورود هوای سرد جلوگیری کنید و محیط را گرم نگه دارید.
با رعایت این نکات، میتوانید از نوزاد خود در برابر تغییرات دمایی ناخواسته محافظت کنید و به او شرایط مطلوبی برای استراحت فراهم آورید.
تغذیه نوزاد در هنگام فتوتراپی
اهمیت تغذیه مناسب نوزاد در زمان فتوتراپی
تغذیه نوزاد در زمان استفاده از دستگاه فتوتراپی امری بسیار حیاتی است، زیرا شیر خوردن نوزاد به تخلیه بیلیروبین کمک میکند و نیاز به جبران آب از دست رفته را تامین میکند.
توصیههای تغذیهای برای نوزادان در زمان فتوتراپی
– نوزاد باید هر دو ساعت یک بار شیر بخورد.
– مقدار شیر مصرفی باید بین ۳۰ تا ۶۰ سیسی باشد.
– نوع شیر (شیر مادر یا شیر خشک) بسته به توصیهی والدین انتخاب میشود.
روش محاسبه مقدار شیر مصرفی نوزاد:
– مادر میتواند مقدار شیر خود را بدوشد و مقدار آن را در دو ساعت مشخص کند.
– اگر مقدار شیر مادر کافی نبود، میتوان از شیر خشک نیز استفاده کرد.
– اگر نوزاد از شیر خشک تغذیه میشود، باید به او آب بیشتری داده شود تا از کم آبی بدن او جلوگیری شود.
نشانههای کمبود شیر در نوزاد در زمان فتوتراپی:
– نوزاد کمتر از حد معمول گریه میکند.
– ادرار یا مدفوع کمتری دارد.
– نوزاد ضعیف و کم انرژی به نظر میرسد.
با توجه به این توصیهها، میتوانید به بهترین شکل مراقبت از نوزاد خود در زمان استفاده از دستگاه فتوتراپی بپردازید و اطمینان حاصل کنید که تمام نیازهای او به درستی تامین میشود.
عوارض جانبی و افزایش دمای بدن در فتوتراپی
یکی از عوارض جانبی متداول در فتوتراپی، افزایش دمای بدن نوزاد است. این افزایش دما به طور معمول خفیف بوده و به طور طبیعی پس از چند ساعت بهبود مییابد.
علت اصلی افزایش دمای بدن نوزاد در حین فتوتراپی، افزایش فعالیت بیوشیمیایی بدن برای تجزیه بیلیروبین است، نه به دلیل گرمای مستقیم لامپهای دستگاه. در واقع، لامپهای دستگاه به طور کامل سرد هستند و این احتمال کاملاً اشتباه است که گرمای اضافی به دلیل آنها ایجاد شود.
راهکارهای کاهش دمای بدن نوزاد در فتوتراپی
برای کاهش دمای بدن نوزاد در طول فتوتراپی، میتوانید از روشهای زیر استفاده کنید:
– اطمینان حاصل کنید که دمای اتاق حدوداً 25 درجه سانتیگراد باشد.
– نوزاد را سه بار در روز با آب ولرم شستشو دهید یا با استفاده از پارچه یا پنبه مرطوب، گردن و بدنش را تمیز کنید تا پوستش تر و خنک شود.
– از پارچه یا پنبه مرطوب برای خنک کردن پوست نوزاد استفاده کنید.
توجه: در صورتی که دمای بدن نوزاد به 38 درجه سانتیگراد یا بیشتر رسید، باید بلافاصله به پزشک مراجعه کنید.
افزایش دمای بدن نوزاد در فتوتراپی عمدتاً یک عارضه جانبی است که معمولاً نگرانی زیادی به همراه ندارد. با رعایت این راهکارها، میتوانید به طور موثر دمای بدن نوزاد خود را کاهش دهید و او را در طول جلسات فتوتراپی به خوبی مراقبت کنید.
دلایل بیقراری نوزاد زیر دستگاه فتوتراپی
در حین استفاده از دستگاه فتوتراپی، یکی از مشکلاتی که ممکن است برای نوزاد پیش بیاید، بیقراری است. در این بخش، به بررسی دلایل بیقراری نوزاد زیر دستگاه فتوتراپی میپردازیم.
علت اول: گرما
یکی از دلایل اصلی بیقراری نوزاد زیر دستگاه فتوتراپی، افزایش دمای بدن نوزاد به دلیل نور دستگاه است. اگر دمای محیط نیز بالا باشد، این مسئله میتواند شدت بیقراری را افزایش دهد.
نوزاد مبتلا به زردی که تحت فتوتراپی قرار میگیرد، اغلب در ابتدا به راحتی میخوابد. اما پس از قرار گرفتن زیر دستگاه، معمولاً پس از چند دقیقه بیقرار میشود و از خواب میپرد.
راهکارهای کاهش گرما:
– اطمینان حاصل کنید که دمای اتاق حدوداً 25 درجه سانتیگراد باشد.
– دستگاه فتوتراپی را در مکانی خنک قرار دهید.
– نوزاد را با آب ولرم بشویید یا از پارچهای مرطوب برای خنک کردن بدن استفاده کنید.
علت دوم: چشمبند
استفاده از چشمبند برای حفاظت از چشمان نوزاد در برابر نور دستگاه فتوتراپی ضروری است، اما برخی از نوزادان ممکن است به استفاده از چشمبند واکنش نشان دهند و ناراحت شوند.
علائم واکنش به چشمبند:
– بیقراری
– گریه
– تلاش برای برداشتن چشمبند
راهکار کاهش واکنش به چشمبند:
– قبل از قرار دادن نوزاد زیر دستگاه، چشمبند را روی پیشانی او قرار دهید.
– به نوزاد شیر دهید تا خوابش ببرد.
– آخر شیر خوردن که نوزاد داشت به خواب فرو میرفت، به آرامی چشمبند را به پایین بکشید و بر روی چشم نوزاد قرار دهید.
با رعایت این نکات، میتوانید به طور موثری مشکلاتی مانند بیقراری نوزاد زیر دستگاه فتوتراپی را کاهش دهید و فرآیند درمانی را برای نوزاد خود آسانتر کنید.
استفاده بهینه از دستگاه فتوتراپی بدون نیاز به چشمبند
پس از گذشت چند ساعت از جلسات فتوتراپی، نوزاد ممکن است در برخی موارد بیدار بماند و با بستن چشمانش واکنش نشان دهد. در این حالت، مناسب است سر نوزاد را از زیر دستگاه فتوتراپی خارج کنید.
به طور معمول، نوزاد در طول جلسات فتوتراپی درازکش به اندازه کافی خوابیده است، به طوری که سر و پاهایش به سمت پایههای دستگاه قرار دارد. اما در شرایطی که نوزاد بیدار است، میتوانید او را در طول دستگاه خوابانید.
برای این منظور، دستگاه را به صورت یک کرسی کوچک تصور کنید و یک پارچه روی آن بگذارید. گردن نوزاد باید تحت دستگاه قرار گیرد و صورتش بیرون مانده تا پارچهای که بر روی دستگاه قرار دادهاید، از ورود نور به صورت نوزاد جلوگیری کند. در این صورت، نیازی به استفاده از چشمبند نیست زیرا صورت نوزاد از نور مستقیم محافظت میشود.
اولویت مهم در فتوتراپی این است که نوزاد به طور کامل نور را دریافت کند و تمام بدنش تحت تأثیر قرار گیرد. در مواردی که نوزاد بیدار است و ممکن است خوابش برود، روشی که توصیه میشود استفاده نکردن از فتوتراپی است. البته ترجیح داده میشود که نوزاد به طور کامل زیر دستگاه فتوتراپی قرار گیرد، اما اگر ضروری باشد، میتوانید از روش گفته شده استفاده کنید.
نکات حائز اهمیت در فتوتراپی نوزاد
– نوزاد باید به طور کامل برهنه خوابیده و تنها از پوشک و چشمبند استفاده شود. پوشک جهت جذب ادرار و مدفوع ضروری است و چشمبند جهت حفاظت از چشمان در برابر نور است.
– بدن نوزاد نباید چرب باشد، زیرا چربی میتواند باعث مسدود شدن نور و کاهش اثربخشی فتوتراپی شود. مناطقی مانند ناحیه تناسلی که زیر پوشک قرار دارد، نباید چرب شود. سایر بخشهای بدن نوزاد باید کاملاً خشک و تمیز باشند.
انتخاب بهترین دستگاه فتوتراپی
– انتخاب دستگاه مناسب بستگی به شرایط خاص نوزاد دارد، نظیر میزان زردی، سن و وزن نوزاد، و نوع زردی. برای مثال، در صورتی که میزان زردی بسیار بالا باشد، استفاده از دستگاههای با تعداد بیشتری لامپ لازم است.
به طور کلی، تشخیص صحیح و انتخاب دستگاه مناسب به عهده پزشک و متخصص نوزاد است که باید با توجه به ویژگیهای خاص هر فرد، اقدام به تعیین مناسبترین گزینه نماید.
این مطالب به شما کمک میکند تا بهترین راهکارهای حفظ سلامتی و درمان نوزاد خود را در طول جلسات فتوتراپی اتخاذ کنید.
سرعت مشاهده تغییرات در استفاده از دستگاه فتوتراپی زردی
پس از چند ساعت فتوتراپی، انتظار میرود که نوزاد تغییراتی در بدنش نشان دهد. این تغییرات معمولاً در 5-6 ساعت اول پس از آغاز درمان یا حتی زودتر رخ میدهند.
این تغییرات شامل موارد زیر هستند:
– سفید شدن پوست و صورت: فتوتراپی باعث تجزیه بیلیروبین در خون نوزاد و دفع آن از بدن میشود، که به سفید شدن پوست و صورت نوزاد منجر میشود.
– زرد شدن مدفوع: در ابتدا، ممکن است مدفوع نوزاد زرد شود؛ زیرا بیلیروبین در رودههای نوزاد تجزیه شده و از بدن دفع میشود. با پیشرفت فتوتراپی، مدفوع نوزاد به رنگ سبز تیره تغییر میکند.
– افزایش اشتها و بهبود وضعیت عمومی: فتوتراپی باعث بهبود وضعیت عمومی نوزاد، افزایش اشتها و سرحالی او میشود.
زردی پس از پایان فتوتراپی
پس از اتمام جلسات فتوتراپی، زردی دور چشم نوزاد باقی میماند که به دلیل استفاده از چشمبند اتفاق میافتد. این زردی ممکن است تا 24 تا 48 ساعت پس از قطع درمان به طور کامل برطرف شود. بنابراین، اگر پس از برداشتن چشمبند، دور چشم نوزاد هنوز زرد باقی مانده باشد، نگرانی خاصی نیست و غالباً در مدت زمان مشخص شده رنگ زردی از بین میرود.
عوارض استفاده از دستگاه فتوتراپی زردی نوزاد
دستگاه فتوتراپی به طور کلی برای نوزاد آسیبی ندارد و هیچ اثر طولانیمدتی بر جسم او ندارد. با این حال، برخی عوارض جانبی کوتاهمدت ممکن است شامل:
– افزایش دمای بدن یا تب
– کاهش مایعات بدنی
– تغییر رنگ موقت پوست
– اسهال یا تغییرات در مدفوع
– دفع کلسیم از طریق ادرار
– جوشهای ریز روی پوست
– تغییرات در ریتم خواب و بیداری
– کمبود ویتامین ب 2
این عوارض که در بالا ذکر شده، با رعایت دقیق نکات استفاده از دستگاه فتوتراپی قابل پیشگیری و مدیریت هستند.
عملکرد دستگاه فتوتراپی چگونه است؟
دستگاه فتوتراپی به دو روش کار میکند و در بازه کوتاهمدت بیلیروبین خون نوزاد را تجزیه میدهد. لامپهای مهتابی یا فلورسنت در منزل تاثیری بر زردی نوزاد ندارند.
بهبود زردی نوزاد با استفاده از دستگاههای فتوتراپی
یکی از روشهای مورد استفاده جهت درمان زردی نوزاد، استفاده از فرآیند اکسیداسیون در دستگاههای فتوتراپی است. این فرآیند با افزایش میزان اکسیژن به بیلیروبین موجود در خون، باعث حل شدن آن در آب زیادی میشود. علاوه بر این، مکانیسم دیگر این دستگاهها، تولید نور در طول موجی خاص مانند فلورسنت است که به بیلیروبین تبدیل مواد شیمیایی مهمی چون لومی روبین و فتوبیلیروبین میشود. این مواد شیمیایی جایگاه ایزومرهای دیگر بیلیروبین را در خود اشغال کرده و به کبد نوزاد کمک میکنند تا بیلیروبین را به راحتی تجزیه و دفع نماید.
انواع دستگاههای فتوتراپی و تاثیر هر کدام بر نوزاد
قبل از استفاده از تجهیزات پزشکی، توصیه میشود که اطلاعات لازم درباره نوع و عملکرد دستگاه را جمعآوری کنید. دستگاههای فتوتراپی عموماً به دو نوع اصلی تقسیم میشوند، هر کدام با عملکرد خاص خود که میتواند در استفاده از دستگاه زردی در خانه تاثیرگذار باشد. این دستگاهها نیازمند قرارگیری پوست کودک در معرض نور هستند و پس از دو ساعت استفاده، باید به مدت یک ساعت متوقف شوند تا فرصت شیردهی و تعویض پوشک فراهم شود.
دستگاه فتوتراپی معمولی
در این نوع درمان، کل بدن نوزاد به جز چشمها و اعضای تناسلی تحت نور فلورسنت یا لامپ هالوژن قرار میگیرد.
دستگاه فتوتراپی فیبروپتیک
این روش، با قرار دادن نوزاد روی یک پتوی ویژه مجهز به کابلهای فیبروپتیک، نور را به پشت نوزاد منتقل میکند.
نکات مهم برای افزایش سرعت بهبودی دستگاه زردی نوزاد
برای افزایش سرعت بهبودی زردی نوزاد با استفاده از دستگاههای فتوتراپی، سه عامل اساسی وجود دارد که به ترتیب زیر مطالعه شوند:
- دوز و میزان فتوتراپی: این پارامتر با شدت نور، طول موج نور، قسمتی از بدن در معرض نور و فاصله نوزاد از نور (که باید حداقل ۵۵ سانتیمتر باشد) مرتبط است. انتخاب مناسب از لامپهای هالوژن، فلورسنت، دیودهای ساطع کننده و تشکهای مجهز به فیبر نوری، میزان نور مورد نظر را به بدن نوزاد منتقل میکند.
- نور آبی: این نور به راحتی مولکولهای بیلیروبین را جذب میکند و به تجزیه و دفع سریعتر آنها کمک میکند. به این دلیل، استفاده از نور آبی در دستگاههای فتوتراپی بسیار معمول است.
- لامپ دستگاه: انتخاب لامپ مناسب نیز بسیار اهمیت دارد؛ زیرا لامپهای با عمر طولانیتر میتوانند تاثیر بیشتری داشته باشند. لامپهای فلورسنت با عمر دو هزار ساعت و لامپهای LED با عمر تا بیست هزار ساعت، انتخابهای متداول برای درمان هستند.
سخن پایانی
درمان زردی نوزادان با استفاده از دستگاههای فتوتراپی به عنوان روشی کارآمد و ایمن شناخته میشود. این دستگاهها با بهرهگیری از تکنولوژی فتوتراپی، باعث کاهش بیلیروبین در خون نوزاد و بهبود سریعتر وضعیت زردی میشوند.
سوالات متداول در مورد استفاده از دستگاه فتوتراپی در خانه:
استفاده از دستگاه فتوتراپی در خانه برای زردی همه نوزادان مناسب است؟
خیر، استفاده از دستگاه فتوتراپی در خانه تنها با تجویز پزشک و برای مواردی که زردی نوزاد در حد متوسط باشد مناسب است. در صورتی که سطح بیلیروبین بسیار بالا باشد یا زردی به سرعت در حال افزایش باشد، پزشک ممکن است تشخیص دهد که نوزاد نیاز به بستری شدن در بیمارستان و درمان فتوتراپی تحت نظارت خاص دارد.
نور طبیعی خورشید برای درمان زردی نوزادان موثر است؟
استفاده از نور خورشید تا حدودی در کاهش سطح بیلیروبین شاید مؤثر باشد، اما به علت خطراتی مانند آفتاب سوختگی و افزایش دمای بدن نوزاد، استفاده از آن حتما با احتیاط و تحت نظارت پزشک انجام شود. بهترین روش برای درمان زردی نوزادان، استفاده از دستگاههای فتوتراپی با تنظیمات دقیق و ایمن است که توسط پزشکان توصیه میشود.
این توضیحات نشان میدهد که استفاده از دستگاه فتوتراپی در خانه باید با مشاوره پزشک و تحت نظارت او صورت گیرد و استفاده از نور خورشید برای درمان زردی نوزادان با خطراتی همراه است که باید مدیریت شود.