علائم و درمان یرقان نوزاد

یرقان نوزاد، یک مسأله شایع در نوزادان تازه متولد شده است که با تغییر رنگ پوست و زرد شدن چشم‌های نوزاد ظاهر می‌شود. این زردی به دلیل افزایش مقدار زیاد بیلی روبین (رنگدانه زرد گلبول‌های قرمز خون) رخ می دهد؛ که کبد نوزاد نمی‌تواند آنها را از بین ببرد و از شر آنها خلاص شود. این وضعیت معمولاً در نوزادانی که قبل از هفته 38 بارداری (به اصطلاح نارس) متولد شده‌اند، رخ می‌دهد.

زردی معمولا در روز دوم یا سوم ظاهر می‌شود. این بیماری در اکثر مواقع خفیف است و به کودک شما آسیب نمی‌رساند و گاهی بدون درمان از بین می رود. اما اگر نوزادی زردی شدید داشته باشد و سریع درمان نشود، می‌تواند منجر به آسیب‌های جبران ناپذیر شود. در این مقاله به بررسی علائم و درمان یرقان نوزاد تازه متولد شده می‌پردازیم. با ما همراه باشید.

یرقان نوزاد چیست؟

بدن کودک شما هر روز مقداری گلبول قرمز را بازیافت می‌کند. بیلی روبین یک ماده زرد رنگ است که با تجزیه گلبول‌های قرمز تشکیل می‌شود. در دوران بارداری، کبد شما بیلی روبین را برای کودک شما حذف می‌کند؛ در حالی که بعد از تولد زردی در اثر تجمع ماده شیمیایی به نام بیلی روبین در خون و بافت نوزاد خو را نشان می‌دهد. بیلی روبین به طور معمول توسط کبد نوزاد از بین می‌رود، اما کبد نوزادان چند روز طول می‌کشد تا به اندازه کافی رشد کند.

انواع یرقان نوزاد

یرقان فیزیولوژیکی

شایع ترین نوع زردی در نوزادان، زردی فیزیولوژیکی است. این نوع زردی، معمولا در اکثر نوزادان در روزهای دوم یا سوم  خود را نشان می‌دهد. بعد از رشد کبد نوزاد، بیلی روبین اضافی را از بین می‌برد. زردی فیزیولوژیکی معمولاً جدی نیست و در عرض دو تا سه هفته خود به خود از بین می رود.

یرقان شیردهی

زردی در نوزادانی که با شیر مادر تغذیه می شوند بیشتر از نوزادانی است که با شیر خشک تغذیه می‌شوند. زردی شیردهی اغلب در هفته اول زندگی کودک شما رخ می دهد. این زمانی اتفاق می افتد که کودک شما به اندازه کافی شیر مادر دریافت نمی‌کند. زردی شیردهی ممکن است مدت بیشتری طول بکشد تا از بین برود.

زردی شیر مادر

زردی شیر مادر با زردی شیردهی متفاوت است. مواد موجود در شیر مادر می تواند بر نحوه تجزیه بیلی روبین توسط کبد کودک تأثیر بگذارد؛ در صورتی که زردی شیر مادر می تواند باعث تجمع بیلی روبین شود. زردی شیر مادر  بعد از هفته اول ظاهر شود و ممکن است یک ماه یا بیشتر طول بکشد تا از بین برود.

علائم یرقان نوزاد

• زردی نوزاد باعث می شود که پوست و سفیدی چشم کودک شما زرد شود.
• زردی معمولا از صورت و سر شروع می‌شود؛ اگر سطح بیلی روبین افزایش یابد، زردی به کل بدن پخش می‌شود.
• همچنین ممکن است نوزادان خواب‌آلود باشند و در تغذیه مشکل داشته باشند.
• نوزادان مبتلا به یرقان نیز مدفوع کم رنگ و ادرار تیره تری دارند.

علت یرقان نوزاد

یرقان نوزاد (زردی نوزاد) ناشی از افزایش بیلی‌روبین در خون نوزاد است. بیلی‌روبین ماده‌ای زرد رنگ است که در خون وجود دارد و از تجزیه هموگلوبین (پروتئین موجود در سلول‌های قرمز خون) ناشی می‌شود. عامل اصلی زردی نوزاد، افزایش تولید و تجزیه بیلی‌روبین در نوزاد بعد از تولد است. دلایل اصلی افزایش بیلی‌روبین و ظهور یرقان نوزاد عبارتند از:

1. زردی نوزادی فیزیولوژیک: این نوع زردی رایج‌ترین و معمولی‌ترین نوع زردی نوزاد است. زردی نوزادی فیزیولوژیک اغلب در سه تا پنج روز اول ظاهر می‌شود و نوزاد نیاز به تجزیه بیلی‌روبین اضافی دارد.

2. زردی نوزادی پاتولوژیک: این نوع زردی نوزاد به علت مشکلات جدی مثل انسداد مجاری صفراوی، اختلالات کبدی، نقص‌های آنزیمی، عدم تطابق گروه خونی بین مادر و نوزاد بسیار نگرانی‌آور است و گاهی ممکن است با مشکلات متابولیکی ناشی از ناخن‌زدن نوزاد در شکم مادر وارد می‌شود. این نوع زردی نیاز به تشخیص و درمان سریع دارد.

3. زردی در نوزادان نارس: نوزادانی که قبل از موعد تولد متولد می‌شوند، دچار زردی شدید‌تری می‌شوند. این نوع زردی نیاز به نظارت و درمان پزشکی دارد.

4. مشکلات خونی: ناسازگاری در گروه خونی بین مادر و نوزاد (اگر مادر و نوزاد گروه‌های خونی متفاوت داشته باشند) می‌تواند منجر به زردی نوزاد شود.

5. عوامل مادری: برخی عوامل مادری مانند دیابت بارداری و عدم تطابق گروه خونی مادر و نوزاد می‌توانند زردی نوزاد را تشدید کنند.

پیشگیری از یرقان نوزاد

زردی در نوزادان طبیعی است و معمولا قابل پیشگیری نیست. شما می توانید با تغذیه مکرر نوزاد، خطر ابتلا به زردی شدید را کاهش دهید. تغذیه مکرر حرکات منظم روده را تحریک می‌کند که به کودک شما کمک کند تا از شر بیلی روبین خلاص شود. نوزادانی که از شیر مادر تغذیه می کنندباید در هفته اول به کودک خود 8 تا 12 بار در روز شیر بدهید. درحالی که نوزادانی که با شیر خشک تغذیه می شوند باید در هفته اول کودک هر دو تا سه ساعت یک تا دو اونس (30 تا 60 میلی لیتر) شیر خشک بخورد.

تشخیص زردی نوزاد

پزشک شما احتمالاً یرقان نوزاد را بر اساس ظاهر کودک شما تشخیص خواهد داد. با این حال، هنوز هم اندازه گیری سطح بیلی روبین در خون کودک شما ضروری است. سطح بیلی روبین (شدت زردی) روند درمان را تعیین می کند. آزمایش هایی برای تشخیص زردی و اندازه گیری بیلی روبین عبارتند از:

• یک معاینه فیزیکی
• آزمایش آزمایشگاهی از نمونه خون نوزاد شما
• آزمایش پوستی با دستگاهی به نام بیلی روبین‌سنج پوستی که بازتاب نور خاصی را که از پوست می‌تابد اندازه‌گیری می‌کند.
• اگر شواهدی وجود داشته باشد که زردی نوزاد به دلیل یک اختلال زمینه‌ای ایجاد شده است، پزشک ممکن است آزمایش‌های خون یا آزمایش ادرار اضافی را تجویز کند.

درمان یرقان نوزاد

درمان زردی در نوزادان معمولاً ضروری نیست. سطوح خفیف زردی معمولاً با رشد کبد کودک، یک تا دو هفته بعد خود به خود درمان می‌شود. تغذیه مکرر به نوزاد (8 تا 12 بار در روز) می‌تواند با مدفوع زردی را از بدن نوزاد خارج کند. شیردهی منظم به کودک شما کمک می کند تا بدن خود را از شر بیلی روبین اضافی خلاص کند.

اگر سطح بیلی روبین کودک شما بالا باشد یا همچنان در حال افزایش باشد، باید به دنیال درمان فتوتراپی را توصیه کند. در طول فتوتراپی، نوزاد بدون هیچ لباسی زیر نورهای آبی مخصوص قرار می‌گیرد(چراغ ها به کودک شما آسیب نمی‌رسانند)؛ فقط یک پوشک و یک ماسک برای محافظت از چشمان نوزاد مورد استفاده قرار میگیرد. درمان فتوتراپی یک تا دو روز طول می‌کشد تا به کبد کودک شما کمک می کند تا از شر بیلی روبین اضافی خلاص شود. اگر سطح بیلی روبین کودک شما خیلی پایین باشد، می‌توانید با اجازه دستگاه زردی نوزاد، کودک خود را با نور درمانی در خانه درمان کنید.