محاسبه زمان تخمک گذاری:علائم+علل نامنظمی و درمان آن!
در برخی موارد، خانم‌هایی که به دنبال بارداری هستند با وجود روابط جنسی منظم، نمی‌توانند باردار شوند. همچنین برخی از خانم‌ها بدون قصد ممکن است باردار شوند. یکی از علل این اتفاق می‌تواند عدم توجه به زمان تخمک‌گذاری باشد.
تخمک‌گذاری نقطه مهمی در دوره‌ی قاعدگی است که معمولاً 12 تا 16 روز پیش از آغاز پریود بعدی رخ می‌دهد. شناخت زمان تخمک‌گذاری به شما کمک می‌کند تا در نظر گرفتن یا پیشگیری از بارداری اقدام مناسبی داشته باشید. علائمی همچون افزایش دما، تغییرات در ترشحات مخاط دهانه رحم نشان‌دهنده‌ی تخمک‌گذاری هستند. عواملی نظیر سندروم تخمدان پلی‌کیستیک، اختلالات تیروئید و اختلالات هیپوتالاموس می‌توانند سیکل تخمک‌گذاری را تحت تأثیر قرار دهند. همچنین، استرس و نحوه تغذیه نیز می‌توانند بر زمان و نحوه‌ی تخمک‌گذاری تأثیر بگذارند.
تخمک‌گذاری یعنی چه؟
تخمک‌گذاری به معنای آزاد شدن تخمک بالغ از تخمدان است که بخشی از دوره‌ی قاعدگی است. اگر در این زمان به فعالیت جنسی پرداخته شود، احتمال باروری وجود دارد که تخمک آزاد شده توسط اسپرم بارور شود.
در صورت لقاح، تخمک بارور به سمت رحم حرکت می‌کند و در دیواره‌ی رحم جای می‌گیرد که این فرآیند باعث شروع بارداری می‌شود. اگر لقاح انجام نشود، تخمک نابود می‌شود و پریود آغاز می‌شود. شناختن علائم تخمک‌گذاری و زمان آن بسیار مهم برای اقدام به پیشگیری یا باروری است.
چرا شناختن زمان تخمک‌گذاری مهم است؟
برخی افراد به دنبال افزایش شانس باروری هستند و دیگران می‌خواهند از بارداری پرهیز کنند. از این رو، مشخص کردن زمان تخمک‌گذاری به آنها کمک می‌کند تا با آرامش در دوران رابطه جنسی باشند.
برای شناختن زمان تخمک‌گذاری، نیاز است که ابتدا در مورد چرخه‌ی قاعدگی اطلاعات کسب کنید. طول این چرخه متغیر است و بسته به شرایط فردی می‌تواند بین 21 تا 35 روز باشد.
عمر تخمک پس از تخمک‌گذاری تا حدود 12 تا 24 ساعت است و پس از آن تخمک نابود می‌شود. برای افزایش شانس باروری، لازم است که لقاح در این بازه زمانی صورت بگیرد. برای این کار، اسپرم باید به واژن و لوله‌های فالوپ دسترسی داشته باشد تا بتواند تخمک را بارور کند.
به همین دلیل، شناختن زمان تخمک‌گذاری می‌تواند به مردان و زنان کمک کند تا در زمان مناسب برای بارداری، رابطه جنسی را برقرار کنند.
مراحل سیکل قاعدگی یا چرخه تخمک‌گذاری چیست؟
برای محاسبه زمان تخمک‌گذاری، ابتدا باید با مراحل سیکل قاعدگی و دوره تخمک‌گذاری آشنا شویم. این سیکل معمولاً 28 روز طول می‌کشد و از چهار مرحله اصلی تشکیل شده است: مرحله قاعدگی، مرحله فولیکولار، دوره تخمک‌گذاری و مرحله لوتئال.
- مرحله قاعدگی
سیکل قاعدگی با اولین روز پریود آغاز می‌شود و معمولاً بین 2 تا 7 روز طول می‌کشد. در این مرحله، پوشش داخلی رحم تخریب شده و به صورت خونریزی از واژن دفع می‌شود.
- مرحله قبل از تخمک‌گذاری (فولیکولار)
در این مرحله، هورمون محرک فولیکول (FSH) ترشح می‌شود و باعث رشد تخمک‌ها در تخمدان‌ها می‌شود. همچنین، با افزایش سطح هورمون استروژن، دیواره رحم شروع به ضخیم‌شدن می‌کند. این مرحله از پایان پریود آغاز شده و تا روز چهاردهم سیکل قاعدگی ادامه دارد. مدت این مرحله ممکن است در هر زن متفاوت باشد و علت اصلی نامنظم بودن دوره‌های قاعدگی معمولاً تغییرات در مدت‌زمان مرحله فولیکولار یا عدم تخمک‌گذاری است.
- دوره تخمک‌گذاری
افزایش ناگهانی هورمون لوتئینیزه کننده (LH) باعث آزاد شدن تخمک بالغ از تخمدان می‌شود. زمان تخمک‌گذاری بعد از پریود برای هر فرد متفاوت است و بستگی به طول سیکل قاعدگی و مرحله فولیکولار دارد. معمولاً دوره تخمک‌گذاری بین روزهای یازدهم تا بیست‌ویکم سیکل رخ می‌دهد. در این زمان، مخاط دهانه رحم لغزنده‌تر می‌شود تا به رسیدن تخمک به اسپرم کمک کند.
- مرحله بعد از تخمک‌گذاری (لوتئال)
در تقویم تخمک‌گذاری، به مدت‌زمان پس از آزاد شدن تخمک تا شروع قاعدگی بعدی فاز لوتئال یا مرحله جسم زرد گفته می‌شود. مدت‌زمان این فاز برای هر فرد معمولاً ثابت است و حدود 12 تا 16 روز یا به طور متوسط 14 روز طول می‌کشد. در این دوران، سطح هورمون پروژسترون افزایش می‌یابد تا رحم را برای یک بارداری احتمالی آماده کند.
چرخه تخمک‌گذاری
در طول چرخه قاعدگی، فولیکول‌ها در تخمدان رشد می‌کنند. در زمان تخمک‌گذاری، تنها یکی از فولیکول‌ها که به بلوغ رسیده است، پاره شده و تخمک آزاد می‌شود. این تخمک سفر خود را به‌سوی رحم آغاز می‌کند و در صورت وجود اسپرم، لقاح انجام می‌شود. اگر تخمک بارور نشود، نابود شده و با کاهش سطح هورمون‌های استروژن و پروژسترون، دیواره رحم تخریب می‌شود و پریود رخ می‌دهد.
شناختن این مراحل و زمان تخمک‌گذاری برای افزایش شانس بارداری یا پیشگیری از آن بسیار مهم است. با داشتن اطلاعات دقیق از زمان تخمک‌گذاری، می‌توان بهترین زمان برای رابطه جنسی را انتخاب کرد.
تعیین زمان تخمک‌گذاری بعد از پریود
محاسبه زمان تخمک‌گذاری بعد از پریود بستگی به طول سیکل قاعدگی دارد. در سیکل‌های 28 روزه، تخمک‌گذاری معمولاً 14 روز پیش از شروع پریود بعدی رخ می‌دهد. با این حال، طول سیکل قاعدگی می‌تواند بین 21 تا 35 روز متغیر باشد، بنابراین ممکن است تخمک‌گذاری زودتر یا دیرتر از این بازه اتفاق بیفتد.
اگر سیکل قاعدگی منظمی دارید، با توجه به طول دوره لوتئال، تخمک‌گذاری معمولاً 12 تا 16 روز قبل از شروع دوره بعدی رخ می‌دهد. برای مثال، اگر سیکل قاعدگی شما 35 روزه باشد و دوره لوتئال 12 روز طول بکشد، تخمک‌گذاری 23 روز پس از شروع پریود رخ می‌دهد. همچنین، در سیکل‌های 28 روزه با دوره لوتئال 14 روزه، زمان تخمک‌گذاری 14 روز پس از شروع پریود است.
محاسبه زمان تخمک‌گذاری با کیت
یکی از روش‌های تشخیص زمان تخمک‌گذاری بعد از پریود، استفاده از کیت تخمک‌گذاری است. این کیت‌ها سطح هورمون لوتئینیزه کننده (LH) را در ادرار اندازه‌گیری می‌کنند. نتیجه مثبت نشان می‌دهد که احتمال تخمک‌گذاری در 24 تا 36 ساعت آینده وجود دارد.
مدت زمان تخمک‌گذاری
6 روز منتهی به تخمک‌گذاری به عنوان دوره تخمک‌گذاری یا باروری در نظر گرفته می‌شود. اسپرم پس از ورود به لوله‌های فالوپ 3 تا 6 روز زنده می‌ماند و تخمک نیز پس از آزاد شدن تا 24 ساعت می‌تواند بارور شود. بنابراین، در روز تخمک‌گذاری و 5 روز پیش از آن بیشترین احتمال باروری وجود دارد. البته این به این معنا نیست که در سایر روزهای سیکل احتمال بارداری صفر است. احتمال تخمک‌گذاری در روز هفتم پریود بسیار پایین است. به‌طور کلی، دوره تخمک‌گذاری از روز 11 تا 16 سیکل قاعدگی در نظر گرفته می‌شود.
علل تخمک‌گذاری نامنظم
اگر زمان تخمک‌گذاری خود را به طور مرتب بررسی کنید، ممکن است متوجه شوید که تخمک‌گذاری همیشه به صورت منظم انجام نمی‌شود یا در مواردی اصلاً رخ نمی‌دهد. این وضعیت در دو تا سه سال پس از شروع قاعدگی و نزدیک به یائسگی رایج است. لازم به ذکر است که داروهای ضدبارداری می‌توانند تخمک‌گذاری را متوقف کنند. اگر به تازگی مصرف این داروها را قطع کرده‌اید، ممکن است چند ماه طول بکشد تا سیکل تخمک‌گذاری شما به حالت عادی برگردد.
عواملی مانند استرس و رژیم غذایی نیز می‌توانند بر زمان تخمک‌گذاری تأثیر بگذارند. برخی از بیماری‌ها مانند سندروم تخمدان پلی‌کیستیک و کم‌کاری تیروئید نیز با ایجاد اختلال در تعادل هورمون‌ها باعث تخمک‌گذاری نامنظم می‌شوند. اختلال عملکرد هیپوتالاموس نیز تولید هورمون‌های FSH و لوتئینیزه‌کننده را مختل می‌کند که این هورمون‌ها برای تحریک تخمک‌گذاری ضروری هستند. عوامل زیر نیز می‌توانند منجر به تخمک‌گذاری نامنظم شوند:
– استرس بیش از حد
– ورزش بیش از حد
– اضافه‌وزن زیاد یا کمبود وزن شدید
– تومورهای هیپوتالاموس
– نارسایی زودرس تخمدان
درمان تخمک‌گذاری نامنظم
برای درمان تخمک‌گذاری نامنظم، پزشک ممکن است داروهای هورمونی تجویز کند، به ویژه اگر این اختلال ناشی از بیماری‌هایی مانند سندروم تخمدان پلی‌کیستیک باشد. داروهای باروری می‌توانند تخمک‌گذاری را تحریک کنند، اما احتمال چندقلوزایی را نیز افزایش می‌دهند. بنابراین، مصرف این داروها باید تحت نظارت پزشک و با دوز مشخص انجام شود. همچنین، انجام موارد زیر می‌تواند شانس تخمک‌گذاری را افزایش دهد:
– داشتن رژیم غذایی مناسب و حفظ وزن ایده‌آل
– کاهش استرس با تکنیک‌هایی مانند یوگا و مدیتیشن
– ورزش منظم
علائم تخمک‌گذاری
علائم تخمک‌گذاری موفق شامل موارد زیر است:
– حساس و بزرگ شدن سینه‌ها
– درد خفیف زیر شکم، اغلب در یک طرف
– افزایش دمای بدن
– لکه‌بینی
– افزایش ترشحات مخاطی دهانه رحم
– افزایش میزان انرژی
– افزایش حس‌های بویایی، بینایی و چشایی
– افزایش میل جنسی
افزایش دمای بدن
یکی از مهم‌ترین علائم تخمک‌گذاری، افزایش دمای بدن است که به‌راحتی می‌توانید آن را اندازه‌گیری کنید. برای این کار باید از دماسنج دقیق بارداری استفاده کنید. هر روز صبح در یک ساعت مشخص بعد از بیدار شدن و قبل از خوردن صبحانه، دمای بدن را اندازه‌گیری و یادداشت کنید. این یادداشت‌برداری به شما کمک می‌کند هر تغییری در دمای بدن را متوجه شوید. قبل از تخمک‌گذاری، دمای بدن تقریباً 0.5 درجه کاهش پیدا می‌کند و بعد از آن افزایش می‌یابد. لازم به ذکر است که برخی از زنان حتی با وجود تخمک‌گذاری، ممکن است افزایش دمای بدن را تجربه نکنند.
افزایش ترشحات مخاطی دهانه رحم
یکی از نشانه‌های اصلی تخمک‌گذاری، افزایش ترشحات دهانه رحم است که به راحتی قابل تشخیص می‌باشد. این ترشحات در زمان تخمک‌گذاری شفاف، لیز و کش‌دار می‌شوند (مشابه سفیده تخم‌مرغ) و معمولاً 3 تا 5 روز ادامه دارند. توجه کنید که با افزایش سن، مدت زمان این ترشحات کاهش می‌یابد. این ترشحات به حرکت اسپرم به سمت تخمک کمک می‌کنند.
لکه‌بینی
لکه‌بینی نیز می‌تواند یکی از علائم تخمک‌گذاری باشد که در برخی از افراد دیده می‌شود. این لکه‌بینی نباید با پریود اشتباه گرفته شود؛ زیرا نتیجه تخمک‌گذاری یا لانه‌گزینی تخمک بارور شده در رحم است.
درد در زمان تخمک‌گذاری
گاهی اوقات در زمان تخمک‌گذاری ممکن است دچار گرفتگی یا پیچ‌خوردگی عضلات شوید. بیشتر اوقات این درد با استراحت و مصرف دارو بهبود می‌یابد. درد تخمک‌گذاری اغلب ناشی از فشار عضلانی است و ممکن است فقط در بعضی دوره‌ها احساس شود. همچنین بسته به اینکه تخمک‌گذاری از کدام تخمدان انجام می‌شود، ممکن است درد فقط در یک طرف شکم حس شود.
درد شدید در زمان تخمک‌گذاری
اگر در زمان تخمک‌گذاری درد شدیدی احساس می‌کنید، حتماً به پزشک مراجعه کنید. در برخی موارد نادر، درد در زمان تخمک‌گذاری می‌تواند نشانه یکی از بیماری‌های زیر باشد:
– آندومتریوز
– بافت اسکار در شکم
– عفونت مقاربتی (STI)
جلوگیری از بارداری در دوره تخمک‌گذاری
برای جلوگیری طبیعی از بارداری، مهم است که زمان تخمک‌گذاری را بدانید و در این دوران از رابطه جنسی محافظت نشده خودداری کنید. روش‌های پیشگیری از بارداری مانند کاندوم، IUD و قرص‌های ضدبارداری بسیار قابل اعتمادتر از جلوگیری طبیعی هستند. برای انتخاب بهترین روش پیشگیری از بارداری حتماً با پزشک خود مشورت کنید.
نتیجه‌گیری
تخمک‌گذاری در خانم‌ها یک‌بار در ماه اتفاق می‌افتد و حدود 14 روز پیش از شروع پریودی رخ می‌دهد. داشتن رابطه جنسی محافظت نشده در دوره تخمک‌گذاری، احتمال باروری را به طور چشمگیری افزایش می‌دهد.
با یادداشت‌برداری و محاسبه زمان تخمک‌گذاری می‌توانید از بارداری ناخواسته جلوگیری کنید یا برای حاملگی خود برنامه‌ریزی نمایید. پیگیری سیکل قاعدگی همچنین به شما کمک می‌کند هرگونه نامنظمی در چرخه تخمک‌گذاری خود را شناسایی کنید.
.
دیدگاهتان را بنویسید