عفونت قارچی واژن/علل+علائم و روش‌های درمان آن!

عفونت قارچی واژن یکی از مشکلات شایع بهداشتی در میان زنان است که با علائمی همچون تحریک، ترشح غیرطبیعی و خارش شدید در ناحیه واژن و بافت‌های دهانه خود را نشان می‌دهند. عامل اصلی این عفونت، نوعی قارچ به نام کاندیدا آلبیکانس است که به آن کاندیدیازیس واژن نیز گفته می‌شود.

بر اساس آمارها، تقریبا از هر چهار زن سه نفر در طول زندگی خود حداقل یک بار به این عفونت مبتلا می‌شوند. اگرچه عفونت قارچی واژن به‌طور مستقیم از دسته عفونت‌های مقاربتی محسوب نمی‌شود، اما شروع فعالیت‌های جنسی می‌تواند باعث تغییرات در تعادل فلور نرمال واژن و افزایش خطر ابتلا به این بیماری شود.

 

خوشبختانه، داروهای خوراکی و موضعی ضدقارچ به طور مؤثر در درمان این عفونت استفاده می‌شوند. اما اگر عفونت به وضعیت مزمن تبدیل شود یعنی بیش از چهار بار در طول یک سال تکرار شود ، ممکن است نیاز به درمان‌های طولانی‌مدت و برنامه‌های دارویی نگهدارنده باشد.

 

لازم به ذکر است که ابتلا به عفونت قارچی واژن می‌تواند تعادل باکتری‌ها و مخمرهای طبیعی واژن را به هم بزند و احتمال ابتلا به عفونت‌های باکتریایی یا قارچی دیگر را افزایش دهد.

 

 علائم عفونت قارچی واژن چیست؟

 

علائم عفونت قارچی واژن می‌تواند در دامنه‌ای از خفیف تا متوسط متغیر باشد و معمولاً شامل نشانه‌های زیر است:

 

– خارش و تحریک در ناحیه واژن و مجرای ورودی آن

– احساس سوزش به ویژه هنگام مقاربت یا ادرار کردن

– قرمزی و تورم در بافت‌های دهانه واژن

– درد در ناحیه واژن

– بثورات پوستی در ناحیه واژن

– تغییرات در ترشحات طبیعی واژن که به ترشحات سفید رنگ، بدون بو و غلیظ با بافتی شبیه پنیر تبدیل می‌شود.

– وجود ترشحات آبکی در ناحیه واژن

 

اگر با علائم زیر مواجه شدید، ممکن است به عفونت مزمن و مکرر قارچی واژن دچار شده‌ باشید:

 

– تکرار عفونت: با وجود درمان‌های مکرر، اگر در طول یک سال چهار بار یا بیشتر به این عفونت مبتلا شوید.

– شدت علائم: شامل قرمزی، تورم و خارش گسترده که ممکن است منجر به ایجاد ترک یا زخم در ناحیه دهانه ورودی واژن شود.

– نوع غیرمعمول قارچ: عفونت ناشی از نوعی دیگر از قارچ‌های کاندیدا که کمتر معمول است.

 

عفونت مزمن قارچی واژن معمولاً به‌دلیل تغییرات سطح هورمون‌ها در دوران بارداری، دیابت کنترل‌نشده و ضعف سیستم ایمنی بدن به‌خاطر مصرف داروهای خاص یا شرایطی مانند عفونت HIV بروز می‌کند. همچنین، عدم درمان به موقع عفونت حاد قارچی واژن می‌تواند موجب افزایش خطر ابتلا به عفونت مزمن یا مقاوم به درمان شود.

 

علل ابتلا به عفونت قارچی واژن چیست و چه کسانی دچار این مشکل می‌شوند؟

 

قارچ کاندیدا آلبیکانس (Candida albicans) عمدتاً مسئول بروز عفونت‌های قارچی واژن است. به طور طبیعی، واژن حاوی مقدار مشخصی از این مخمر و باکتری لاکتوباسیلوس است که به حفظ فلور نرمال آن کمک می‌کند. هر گونه عاملی که تعادل این باکتری‌ها را در محیط واژن به هم بزند، می‌تواند منجر به رشد بیش از حد مخمر کاندیدا و نفوذ آن به لایه‌های عمیق‌تر واژن شود. در نتیجه، ممکن است به طور ناگهانی با علائم عفونت قارچی واژن مواجه شوید.

 

عوامل مختلفی می‌توانند به اختلال در تعادل فلور نرمال واژن و بروز این عفونت منجر شوند، از جمله:

 

– مصرف طولانی‌مدت آنتی‌بیوتیک‌ها که می‌تواند به کاهش تعداد باکتری‌های لاکتوباسیلوس در واژن منجر شود.

– بارداری که به تغییرات هورمونی و افزایش احتمال ابتلا به عفونت قارچی کمک می‌کند.

– مصرف مداوم داروهای ضد بارداری خوراکی یا هورمون‌درمانی که سطح هورمون استروژن را افزایش داده و شرایط را برای رشد کاندیدا فراهم می‌آورد.

– دیابت کنترل‌نشده که به دلیل بالا بودن سطح قند خون می‌تواند محیط مناسبی برای رشد قارچ‌ها ایجاد کند.

– ضعف سیستم ایمنی بدن که به دلیل مصرف داروهای خاص یا بیماری‌های زمینه‌ای می‌تواند بر توانایی بدن در مقابله با عفونت‌ها تأثیر بگذارد.

– عادات غذایی نامناسب، از جمله مصرف بیش از حد شیرینی‌جات به‌جای میوه و سبزیجات، که می‌تواند به تغییرات در محیط واژن منجر شود.

– عدم تعادل هورمونی نزدیک به دوره قاعدگی که ممکن است باعث افزایش خطر عفونت قارچی شود.

– استرس روزانه و کمبود خواب که به نوبه خود می‌تواند بر عملکرد سیستم ایمنی تأثیر گذاشته و زمینه‌ساز بروز عفونت‌های قارچی گردد.

 

انواع عفونت قارچی واژن

 

کاندیدا آلبیکانس یکی از رایج‌ترین انواع قارچ‌هایی است که باعث ایجاد عفونت‌های حاد مخمری در واژن می‌شود و خوشبختانه، درمان آن نسبت به عفونت‌های مخمری ناشی از دیگر انواع قارچ‌های کاندیدا، ساده‌تر و مؤثرتر است. این نوع عفونت معمولاً با روش‌های درمانی رایج به سرعت برطرف می‌شود.

 

در مقابل، عفونت‌های قارچی واژن که به دلیل سایر گونه‌های کاندیدا ایجاد می‌شوند، به درمان‌های پیچیده‌تری نیاز دارند و ممکن است در برخی موارد به درمان مقاوم باشند. برای تشخیص دقیق نوع کاندیدا، آزمایش‌های ساده‌ای وجود دارد که به شناسایی دقیق عامل عفونت کمک می‌کند.

 

پزشکان در ابتدا معمولاً از درمان‌های استاندارد برای مقابله با عفونت‌های قارچی واژن استفاده می‌کنند. اما در صورت عدم پاسخگویی به این درمان‌ها یا مواجهه مکرر با عود عفونت، احتمال وجود عفونت‌های ناشی از دیگر گونه‌های کاندیدا افزایش می‌یابد و ممکن است نیاز به تشخیص دقیق‌تر و مداخلات درمانی ویژه‌تری باشد.

 

عوامل افزایش‌دهنده خطر عفونت‌های قارچی واژن

 

چندین عامل می‌توانند احتمال ابتلا به عفونت‌های قارچی واژن را به طور قابل توجهی افزایش دهند:

 

– مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها: آنتی‌بیوتیک‌ها معمولاً باکتری‌های متنوعی را از بین می‌برند، از جمله باکتری‌های مفید و سالم که بخشی از فلور نرمال واژن هستند. مصرف خودسرانه یا مداوم این داروها می‌تواند به کاهش تعداد باکتری‌های مفید منجر شود و به این ترتیب شرایط را برای رشد بیش از حد مخمرهای طبیعی واژن فراهم کند.

 

– سطح بالای استروژن: عفونت‌های قارچی واژن بیشتر در زنان با سطوح بالای استروژن مشاهده می‌شود. این وضعیت معمولاً در زنان باردار یا زنانی که از دوزهای بالای قرص‌های ضد بارداری یا هورمون‌درمانی (استروژن‌درمانی) استفاده می‌کنند، رایج است.

 

– کنترل ضعیف قند خون: زنانی که قند خون‌شان به خوبی کنترل نمی‌شود، در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به عفونت‌های قارچی هستند. قارچ‌ها تمایل زیادی به قند دارند و سطح بالای قند خون می‌تواند منجر به ضعف سیستم ایمنی بدن شوند.

– ضعف سیستم ایمنی: ابتلا به HIV، استفاده از داروهای کورتیکواستروئیدی، استرس مداوم و کمبود خواب می‌توانند به ضعف سیستم ایمنی بدن منجر شوند و احتمال غلبه و رشد قارچ کاندیدا آلبیکانس را افزایش دهند.

 

در نتیجه، توجه به این عوامل و مدیریت آن‌ها می‌تواند در کاهش خطر ابتلا به عفونت‌های قارچی واژن مؤثر باشد.

 

آیا امکان پیشگیری از عفونت قارچی واژن وجود دارد؟

 

تشخیص صحیح نوع عفونت قارچی واژن می‌تواند نقش چشمگیری در پیشگیری از بروز مجدد آن داشته باشد. برای مثال، برخی زنان پس از مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها به طور مکرر دچار عفونت‌های قارچی می‌شوند. با رعایت اصول و اقدامات زیر می‌توانید به طور مؤثر از ابتلا به این عفونت جلوگیری کنید:

 

– رعایت یک رژیم غذایی متعادل که به حفظ سلامت کلی بدن و سیستم ایمنی کمک می‌کند.

– مصرف ماست‌های پروبیوتیک یا مکمل‌های غذایی حاوی باکتری لاکتوباسیلوس که به حفظ تعادل فلور نرمال واژن کمک می‌کند.

– پوشیدن لباس‌های ساخته شده از الیاف طبیعی مانند پنبه یا ابریشم که به تنفس پوست کمک می‌کند.

– شستن لباس‌های زیر در آب گرم تا باکتری‌ها و قارچ‌ها به خوبی از بین بروند.

 

در مقابل، اجتناب از موارد زیر نیز می‌تواند خطر ابتلا به عفونت‌های قارچی واژن را کاهش دهد:

 

– پوشیدن شلوارهای تنگ مانند جوراب شلواری یا شلوارهای پلاستیکی مثل شلوار استرچ که می‌تواند رطوبت را افزایش دهد.

– استفاده از تامپون یا پدهای معطر که ممکن است باعث تحریک و اختلال در تعادل فلور نرمال واژن شوند.

– نشستن مداوم در وان‌های آب گرم که محیط مرطوبی را برای رشد قارچ‌ها فراهم می‌آورد.

– استفاده از دوش واژینال که می‌تواند باکتری‌های طبیعی واژن را از بین ببرد.

– مصرف بی‌رویه و خودسرانه آنتی‌بیوتیک‌ها برای درمان سرماخوردگی یا سایر عفونت‌های ویروسی که می‌تواند تعادل فلور نرمال واژن را به هم بزند.

– پوشیدن لباس‌های خیس به مدت طولانی، مانند در حین شنا یا ورزش‌های آبی، که می‌تواند باعث ایجاد محیط مناسب برای رشد قارچ‌ها شود.

 

نحوه تشخیص عفونت‌های قارچی واژن

 

تشخیص عفونت‌های قارچی واژن معمولاً ساده است. پزشک ابتدا با پرسیدن سوالاتی در مورد سابقه پزشکی شما، از جمله ابتلا به عفونت‌های مخمری یا عفونت‌های مقاربتی، اطلاعات لازم را کسب می‌کند. سپس، معاینه لگن انجام می‌شود که شامل بررسی دیواره‌های واژن و دهانه رحم و توجه به علائم و ترشحات خارجی عفونت است.

 

در صورت لزوم، پزشک ممکن است برای بررسی دقیق‌تر، نمونه‌هایی از سلول‌های واژن را جمع‌آوری کرده و به آزمایشگاه ارسال کند. این آزمایشات به ویژه برای زنانی که به طور مکرر دچار عفونت‌های قارچی واژن شده‌اند یا با عفونت‌های مقاوم مواجه هستند، توصیه می‌شود.

 

انواع راه‌های درمان عفونت قارچی واژن که باید بدانید

 

درمان عفونت‌های قارچی واژن بسته به نوع و شدت علائم متفاوت است و به طور معمول بر اساس شدت عفونت تعیین می‌شود. برای عفونت‌های قارچی خفیف و حاد، پزشک غالباً یک دوره درمانی از سه تا هفت روز را تجویز می‌کند که شامل استفاده از کرم، پماد، قرص یا شیاف‌های ضدقارچ مانند کلوتریمازول، بوتوکونازول، میکونازول، ترکونازول و فلوکونازول می‌باشد. برای پیشگیری از عود دوباره، ممکن است پزشک مصرف هفتگی یک کپسول فلوکونازول به مدت چهار هفته را توصیه کند. این داروها را می‌توان به صورت بدون نسخه (OTC) تهیه کرد. در صورتی که علائم دوباره پس از دو ماه عود کنند، مراجعه مجدد به پزشک ضروری است.

 

در دوران بارداری، مصرف داروهای خوراکی ضدقارچ توصیه نمی‌شود. برای عفونت‌های شدید یا مکرر، درمان‌های طولانی‌مدت ممکن است لازم باشد. این درمان‌ها می‌توانند شامل موارد زیر باشند:

 

– درمان‌های موضعی طولانی‌مدت: مصرف داروهای ضدقارچ موضعی به مدت حداکثر دو هفته به صورت روزانه و سپس مصرف داروی خوراکی به صورت هفتگی برای شش ماه.

– دوزهای خوراکی دوگانه: مصرف دو دوز جداگانه از داروهای خوراکی (مانند کپسول فلوکونازول) با فاصله سه روز تا یک هفته.

– اسید بوریک: استفاده از کپسول‌های اسید بوریک که در واژن قرار داده می‌شود. این دارو تنها برای نوعی از قارچ کاندیدا که به داروهای ضدقارچ معمول مقاوم است، توصیه می‌شود و مصرف خوراکی آن می‌تواند کشنده باشد.

 

در موارد عفونت‌های مکرر یا مقاوم به درمان، دوره درمان ممکن است طولانی‌تر شده و تا شش ماه ادامه یابد. همچنین، ابتلای مکرر به عفونت قارچی واژن می‌تواند احتمال انتقال آن به شریک جنسی از طریق تماس جنسی را افزایش دهد. بنابراین، در زمان عفونت بهتر است از نزدیکی خودداری کنید یا از کاندوم استفاده کنید تا خطر انتقال عفونت کاهش یابد.

 

درمان عفونت قارچی واژن با داروهای گیاهی

 

درمان عفونت‌های قارچی واژن با استفاده از داروهای طبیعی امکان‌پذیر است، اما تجربه نشان داده که این روش‌ها به اندازه داروهای شیمیایی قابل اعتماد نیستند و بهتر است به‌عنوان درمان‌های مکمل مورد استفاده قرار گیرند. برخی از داروهای گیاهی که برای درمان عفونت قارچی واژن به‌طور رایج پیشنهاد می‌شوند شامل روغن نارگیل و روغن درخت چای برای استفاده موضعی و سیر و ماست برای مصرف خوراکی و موضعی هستند.

 

برای استفاده از این داروهای طبیعی، توصیه می‌شود همیشه قبل و بعد از استفاده از کرم‌ها یا روغن‌های گیاهی ناحیه واژن، دست‌های خود را به دقت بشویید. همچنین، لازم به ذکر است که برخی از گیاهان ممکن است با داروهای شیمیایی که مصرف می‌کنید تداخل داشته و باعث بروز عوارض جانبی ناخواسته شوند.

 

نکته مهم در استفاده موضعی از روغن‌های اساسی این است که این روغن‌ها باید به‌درستی رقیق شوند و معمولاً برای یک تا دو بار در روز به مدت یک تا دو هفته استفاده می‌شوند. برخی افراد ممکن است به این روغن‌ها حساسیت داشته باشند، بنابراین قبل از اولین استفاده، بهتر است آن‌ها را بر روی ناحیه کوچکی از پوست دست تست کنید تا از بروز حساسیت جلوگیری شود.

 

 

درمان عفونت قارچی واژن در طب سنتی

 

در طب سنتی، سیر به‌عنوان یک درمان موثر برای عفونت‌های قارچی واژن شناخته می‌شود. همچنین، دود عنبرنسارا، که از سوزاندن مدفوع الاغ ماده به‌دست می‌آید و دارای خواص ضد قارچی و آنتی‌اکسیدانی است، به تسریع فرآیند درمان عفونت‌های قارچی واژن کمک می‌کند. امروزه، متخصصان طب سنتی نوعی شیاف حاوی دوز مشخصی از سیاه‌دانه و عسل را به‌عنوان درمان در دسترس عموم قرار داده‌اند.

 

برای کنترل و پیشگیری از عفونت‌های مکرر، یکی از روش‌های موثر، نشستن در لگن حاوی محلول متشکل از نصف استکان سرکه طبیعی و آب به مدت ۲۰ دقیقه است. علاوه بر این، مصرف روزانه یک حبه سیر و دیگر خوراکی‌های ضدعفونی‌کننده مانند پیاز، چای بادرنجبویه، سیاه‌دانه و عسل نیز توصیه می‌شود.

 

درمان عفونت قارچی واژن با روش‌های طب سنتی:

 

طب سنتی به‌عنوان یک منبع غنی از درمان‌های طبیعی، سیر را به‌عنوان یک گزینه مؤثر برای درمان عفونت‌های قارچی واژن معرفی می‌کند. همچنین، دود عنبرنسارا، که از سوزاندن مدفوع الاغ ماده تهیه می‌شود و به خاطر خواص ضدقارچی و آنتی‌اکسیدانی‌اش شناخته شده است، می‌تواند در تسریع درمان عفونت‌های قارچی مؤثر باشد. در حال حاضر، متخصصان طب سنتی شیافی با ترکیب سیاه‌دانه و عسل را به‌عنوان یک درمان جدید و کارآمد عرضه کرده‌اند.

 

برای کنترل و پیشگیری از عفونت‌های مکرر، استفاده از یک روش ساده و مؤثر می‌تواند نشستن در لگن پر از محلول ترکیبی از نصف استکان سرکه طبیعی و آب به مدت ۲۰ دقیقه باشد. علاوه بر این، مصرف روزانه یک حبه سیر و افزودن سایر خوراکی‌های ضدعفونی‌کننده به رژیم غذایی مانند پیاز، چای بادرنجبویه، سیاه‌دانه و عسل نیز پیشنهاد می‌شود.