قاعدگی زودرس یا بلوغ زودتر از موعد چیست؟

قاعدگی زودرس یا بلوغ زودتر از موعد در فرزندان می‌تواند به عنوان یک زنگ خطری برای والدین باشد. آنها با تشخیص این علائم، اقدامات لازم را برای مدیریت این وضعیت انجام می‌دهند . بلوغ زودرس ممکن است به دلایل مختلفی اتفاق بیافتد. از مهم‌ترین دلایل بلوغ زودرس میتوان به عوامل محیطی، تغذیه، وزن بدن و یا عوامل هورمونی  اشاره کرد. همچنین، در برخی موارد نادر، علل ناهنجاری مغزی و نقص‌های ژنتیکی نیز می‌توانند به بلوغ زودرس منجر شوند.

نکته قابل توجه این است که بسیاری از کودکانی که دچار بلوغ زودرس می‌شوند، نیازی به درمان خاص ندارند و این فرآیند به طور طبیعی پیش می‌رود. در مواردی که لازم به درمان است، عمدتاً از داروها برای به تأخیر انداختن بلوغ استفاده می‌شود. آشنایی با علائم بلوغ زودرس می‌تواند به والدین در تشخیص این وضعیت کمک کند.

شما می‌توانید برای تشخیص زودرس بلوغ فرزندتان به کارشناس ماما  مراجعه کنید تا راهنمایی لازم را دریافت کنید.

بلوغ زودرس چیست؟

بلوغ معمولاً در دختران بین سنین ۸ تا ۱۳ سال و در پسران بین سنین ۹ تا ۱۴ سال آغاز می‌شود. اگر این فرآیند به دلایل نامعلوم زودتر اتفاق بیافتد و با رشد استخوان و جهش رشدی همراه باشد، به عنوان بلوغ زودرس شناخته می‌شود. تقریباً یک کودک از هر پنج هزار کودک به بلوغ زودرس دچار می‌شود.

به نقل از سایت mayoclinic، قاعدگی زودرس با علائمی همچون رشد بدن، رویش مو، رشد استخوان‌ها، ماهیچه‌ها و ظهور نشانه‌های بزرگسالی دیگر همراه است. این تغییرات ناشی از افزایش هورمون‌های جنسی (استروژن در دختران و تستوسترون در پسران) در دوران بلوغ هستند. برای درمان این وضعیت، پزشک معمولاً با استفاده از داروها بلوغ را به تأخیر می‌اندازد.

علائم بلوغ زودرس در دختران

بلوغ در دختران با تغییرات فیزیکی و هورمونی آغاز می‌شود، این تغییرات به عنوان نشانه‌های بلوغ شناخته می‌شوند. این نشانه‌ها شامل رشد سینه، تند شدن بوی عرق به دلیل ترشح هورمون‌ها، رشد موهای زیر بغل و ناحیه تناسلی، ظهور آکنه و جوش‌های پوستی نیز می‌شوند. این تغییرات نمایانگر شروع فرآیند بلوغ جسمانی در دختران و نشانه تولید هورمون‌ها در بدن آنهاست.

علائم بلوغ زودرس در پسران

بلوغ زودرس در پسران با شروع زودتر از معمول نشانه‌های بلوغ اتفاق می‌افتد. رشد موی اندام تناسلی، افزایش حجم تستیکول‌ها، تغییر در صدا، رشد سریع اندام‌ها، تغییرات در رفتار و عواطف و تغییرات در پوست نشانه‌هایی از بلوغ زودرس در پسران است. بلوغ زودرس در پسران نسبت به دختران کمتر رخ می‌دهد، اما در صورت مشاهده علائم آن، مراجعه به پزشک برای تشخیص و مشاوره الزامی است.

پیشنهاد می‌کنم این مطلب رو بخونی: قاعدگی نامنظم چیست و چرا اتفاق می‌افتد؟

انواع بلوغ زودرس

بلوغ زودرس مرکزی

بلوغ زودرس مرکزی یک پدیده پیچیده است که فرآیند بلوغ به صورت ناگهانی و زودتر از سن معمول آغاز می‌شود. این وضعیت عمدتاً به علت فعالیت زودرس مغز در تولید هورمون آزادکننده گنادوتروپین (GnRH) ایجاد می‌شود. هورمون گنادوتروپین به غده هیپوفیز ارسال می‌شود و باعث افزایش ترشح هورمون‌های جنسی در بدن می‌شود. با این حال، در موارد نادر، عواملی مثل وجود تومور در مغز یا نخاع، نقص‌های مغزی از تولد، آسیب به مغز یا نخاع، سندرم‌های ژنتیکی نادر مانند مک‌کون آلبرایت، هیپرپلازی مادرزادی آدرنال، یا کم‌کاری تیروئید می‌توانند به عنوان عواملی منجر به بلوغ زودرس مرکزی شوند.

بلوغ زودرس محیطی

بلوغ زودرس محیطی، بدون دخالت هورمونی در مغز اتفاق می‌افتد. علت اصلی بلوغ زودرس محیطی به ترشح زودرس هورمون‌های جنسی (استروژن یا تستوسترون) در بدن بازمی‌گردد، که ممکن است از تخمدان‌ها، غدد فوق‌کلیوی یا غده هیپوفیز نشأت بگیرد. این وضعیت می‌تواند به دلیل اختلالات در تخمدان‌ها، غدد فوق‌کلیوی یا نقص‌های در غده هیپوفیز رخ دهد. بلوغ زودرس محیطی با تغییرات زودرس در نشانه‌های بلوغ مانند رشد سینه، رشد موهای ناحیه تناسلی، تغییرات پوستی و پریود زودتر از موعد همراه است و  این نوع بلوغ نسبت به بلوغ زودرس مرکزی کمتر مشاهده می‌شود.

تاثیر تغذیه در بلوغ زودرس

بلوغ زودرس می‌تواند تأثیر گذار بر زمان شروع قاعدگی در دختران و بلوغ زودرس در پسران داشته باشد. اضافه وزن و چاقی ممکن است باعث زودتر شدن قاعدگی در دختران شود، زیرا چربی بدن تأثیری بر تولید هورمون‌های جنسی دارد. از طرف دیگر، دخترانی که وزن کمتری دارند و زیر وزن هستند، نیز ممکن است به علت نقص تغذیه قاعدگی را زودتر تجربه کنند. به عبارت دیگر، وزن بدن و وضعیت تغذیه می‌توانند بر زمان ورود به دوران بلوغ و قاعدگی تأثیرگذار باشد. در موارد دیگر مانند دیابت، چاقی بیمارگونه یا فعالیت ورزشی سنگین، حتی با وزن نرمال و درصد چربی بدن مناسب، قاعدگی ممکن است دیرتر اتفاق بیفتد.

قاعدگی زودرس چیست؟

قاعدگی زودرس، وقوع پریود قبل از سن متوسط بلوغ (معمولاً ۹ تا ۱۳ سالگی در دختران) را نشان می‌دهد و ممکن است از سن ۶ یا ۷ سالگی شروع شود. این وضعیت با تغییرات فیزیکی و هورمونی همراه است که به نشانه‌هایی مانند بزرگ‌شدن سینه‌ها، رشد موهای ناحیه تناسلی و تغییرات در بدنی و رفتاری همراه می‌شود. فرآیند بلوغ زودرس با ترشح هورمون‌های بلوغ در سن زودتر از معمول آغاز می‌شود و معمولاً در دختران زودتر به دوران بلوغ می‌رسد. این مسأله ممکن است ناشی از بلوغ زودرس مرکزی (با تغییرات در مغز) یا بلوغ زودرس محیطی (با تأثیر عوامل محیطی) باشد.

چگونه بفهمیم که کودکمان دچار بلوغ زودرس شده است؟

هنگامی که دختران وارد دوران بلوغ می‌شوند، انجام تغییرات بسیار طبیعی در بدنشان را تجربه می‌کنند. یکی از نخستین نشانه‌های بلوغ در دختران، رشد اولیه سینه‌ها است. این رشد ممکن است با ظاهر توده‌های کوچک در ناحیه نوک سینه شروع شود. 

پس از رشد سینه‌ها، تغییرات دیگری نیز در بدن ظاهر می‌شود. این شامل رشد موهای اندام تناسلی، افزایش فعالیت غدد عرق باعث بوی بدن متفاوت و ظهور آکنه به دلیل افزایش فعالیت غدد چربی اتفاق می‌افتد. همچنین، دختران در طول این دوره، افزایش قد، لگن پهن‌تر و کمر باریک‌تر را تجربه می‌کنند.

در این دوره، دختران ممکن است تحولات عاطفی نیز تجربه کنند و به شدت کج‌خلق و تحریک‌پذیر شوند. ترشحات مخاطی از واژن ظاهر می‌شود و پس از یک و نیم تا سه سال از شروع رشد سینه‌ها، دوره قاعدگی آغاز می‌شود. موهای زیر بغل نیز معمولاً در این دوره ظاهر می‌شود. تمام این فرآیند حدوداً دو و نیم تا سه سال زمان می‌برد، اما ممکن است تا پنج سال نیز طول بکشد. اگر تغییرات زودتر از هشت سال و نیم شروع شوند، به عنوان بلوغ زودرس در نظر گرفته می‌شوند و حتما باید با پزشک مشورت شود.

پیشنهاد می‌کنم این مطلب رو بخونی: تنبلی تخمدان چیست + 5 راه درمان

6دلیل قاعدگی زودتر از موعد

• عوامل ژنتیکی
• کاهش یا افزایش وزن بدن
• ورزش‌های حرفه‌ای
• رژیم غذایی
• استرس
• سندرم تخمدان پلی‌کیستیک

پیامدهای قاعدگی زودرس

قاعدگی زودرس می‌تواند برای کودکان پیامدهای فیزیکی و هیجانی داشته باشد، از جمله:

• کوتاهی قد: بلوغ زودرس می‌تواند منجر به کوتاهی قد در بزرگسالی شود، زیرا رشد در سن پایین‌تری متوقف می‌شود.
• مشکلات رفتاری: برخی مطالعات ارتباط بین بلوغ زودرس و مشکلات رفتاری کودکان را نشان می‌دهند.
• فعالیت جنسی زودهنگام: بلوغ زودرس ممکن است باعث شود که کودکان زودتر وارد فعالیت‌های جنسی شوند.
• استرس: بلوغ حتی در زمان مناسب خودش هم می‌تواند استرس برانگیز باشد و این استرس در کودکانی که دچار بلوغ زودرس هستند افزایش می‌یابد. 

کلام آخر

همانطور که در طول مقاله اشاره کردیم، بلوغ زودرس یک فرآیند پیچیده است که ممکن است به دلایل مختلفی اتفاق بیفتد. این فرآیند ممکن است به دلیل عوامل ژنتیکی، محیطی و عوامل مرتبط با سلامتی رخ دهد. بلوغ زودرس می‌تواند به دلایل هورمونی، محیطی، یا ناهنجاری‌های مغزی اتفاق بیافتد. علائم بلوغ زودرس در دختران شامل رشد سینه، رشد موهای ناحیه تناسلی و زیر بغل، تند شدن بوی عرق و ظهور آکنه می‌شود. در پسران، علائم بلوغ زودرس شامل رشد موی اندام تناسلی، تغییرات در حجم تستیکول‌ها، تغییرات در صدا، رشد سریع اندام‌ها، تغییرات در رفتار و عواطف و تغییرات در پوست می‌شود.

در مواردی که بلوغ زودرس به دلیل علل هورمونی اتفاق می‌افتد، معمولاً از داروها برای به تاخیر انداختن رشد بلوغ استفاده می‌شود؛ اما برای تشخیص دقیق توسط یک پزشک و مشاوره متخصص در این زمینه الزامی است. بلوغ زودرس می‌تواند برای کودکان پیامدهای فیزیکی و روانی  از جمله کوتاهی قد، مشکلات رفتاری، فعالیت جنسی زودهنگام و استرس داشته باشد.

سئوالات متداول

1. قاعدگی زودرس چیست؟

پاسخ: قاعدگی زودرس به وقوع پیوستن قاعدگی (یا پریود) در دختران و نوجوانان زیر ۸ سال گفته می‌شود.

2. چه عللی ممکن است به قاعدگی زودرس منجر شوند؟

پاسخ: علل قاعدگی زودرس می‌تواند متنوع باشد و شامل ژنتیک، عوامل محیطی، چاقی و مشکلات هورمونی می‌شود.

3. آیا قاعدگی زودرس نشانه‌ای از مشکل جدی بهداشتی است؟

پاسخ: قاعدگی زودرس ممکن است نشانه مسائل بهداشتی جدی باشد و نیازمند ارزیابی پزشکی باشد.

4. چه اثراتی می‌تواند از قاعدگی زودرس بر سلامت زنان به وجود آید؟

پاسخ: قاعدگی زودرس می‌تواند منجر به مشکلات جسمی و روانی شود و نیازمند مشاوره پزشکی باشد.

5. چه مشکلات بهداشتی ممکن است به علت قاعدگی زودرس پیش بیاید؟

پاسخ: ممکن است عوارض مختلفی مانند تغییرات روانی، رشد غیرطبیعی، اختلالات هورمونی و مسائل جنسی ناشی از قاعدگی زودرس پیش بیاید.

6. چه مواردی می‌تواند به بلوغ زودتر از موعد منجر شود؟

پاسخ: بلوغ زودتر می‌تواند ناشی از عوامل مختلفی مانند ژنتیک، عوامل محیطی و عوامل تغذیه‌ای باشد.

7. چگونه می‌توان از قاعدگی زودرس جلوگیری کرد یا آن را کنترل کرد؟

پاسخ: برای جلوگیری از قاعدگی زودرس یا کنترل آن، مشورت با پزشک و رعایت موارد بهداشتی و تغذیه‌ای مناسب ضروری است.