حاملگی مولار یا بارداری پوچ چیست؟انواع+ علت،علایم،عوارض و تشخیص آن!
بارداری پوچ، که به نام حاملگی مولار نیز شناخته می‌شود، یکی از اختلالات نادر و پیچیده بارداری است که ناشی از اختلالات ژنتیکی در فرآیند لقاح میان اسپرم و تخمک رخ می‌دهد. در این وضعیت، جفت به طور غیرطبیعی رشد کرده و به توده‌ای متشکل از کیست‌های پر از مایع تبدیل می‌شود که به آن تومور مولار نیز می‌گویند.
این نوع بارداری در نهایت به سقط جنین منجر می‌شود و در برخی موارد برای پاکسازی بافت‌های غیرطبیعی نیاز به جراحی خواهد بود. حاملگی پوچ می‌تواند با علائمی همچون خونریزی، تهوع و استفراغ شدید، درد و فشار در ناحیه لگن همراه باشد. در این مقاله با ما همراه باشید تا به بررسی دلایل، نشانه‌ها، عوارض و روشهای درمان حاملگی مولار بپردازیم.
بارداری پوچ چیست؟
حاملگی پوچ، که به آن بارداری مولار نیز گفته می‌شود، اختلالی نادر است که به علت رشد غیرطبیعی سلول‌های تروفوبلاست ایجاد می‌شود. در این وضعیت، به‌جای شکل‌گیری جفت سالم، در رحم توده‌ای از کیسه‌های مایع تشکیل می‌شود که به آن تومور مولار گفته می‌شود. در بارداری طبیعی، جفت عضوی کلیدی است که از طریق بندناف به تغذیه جنین کمک می‌کند، اما در حاملگی پوچ، این توده غیرسرطانی نمی‌تواند جنین را پشتیبانی کند و به همین دلیل جنین قادر به رشد نخواهد بود و بارداری به پایان می‌رسد. این نوع بارداری معمولاً به سقط جنین منجر می‌شود و در برخی موارد نیاز به عمل جراحی برای حذف بافت‌های غیرطبیعی دارد.
آمار نشان می‌دهد که از هر 1000 بارداری، تنها 1 مورد (معادل 0.1 درصد) به حاملگی پوچ مبتلا می‌شود. اگر تجربه این عارضه را داشته‌اید، نگران نباشید، چرا که احتمال بارداری سالم و موفق بعد از آن وجود دارد. همچنین، اگر تا کنون بارداری سالمی داشته‌اید، احتمال ابتلا به این عارضه در آینده همچنان وجود دارد. در ادامه، به بررسی انواع مختلف حاملگی پوچ خواهیم پرداخت.
انواع حاملگی پوچ
حاملگی پوچ به دو نوع جزئی و کامل تقسیم می‌شود، و هر دو نوع به نتایج مشابهی منجر می‌شوند. تفاوتی در اینکه کدام نوع از نظر شدت بهتر یا بدتر است وجود ندارد، زیرا هر دو نوع این اختلال به‌طور کلی خوش‌خیم و غیر سرطانی هستند.
بارداری پوچ کامل
در حالت حاملگی مولار کامل، هیچ بافت جنینی ایجاد نمی‌شود و بافت جفت به‌طور کامل غیرطبیعی و متورم است. این وضعیت هنگامی به وجود می‌آید که اسپرم یک تخمک که فاقد ماده ژنتیکی است را بارور می‌کند. در این حالت، جفت به شکل یک توده از کیست‌های مایع رشد می‌کند. این توده به‌طور مشابه جفت سالم، هورمون بارداری HCG را ترشح می‌کند و از این رو تست‌های بارداری نتیجه مثبت نشان می‌دهند. بارداری پوچ کامل نسبت به نوع جزئی شایع‌تر است.
بارداری پوچ جزئی
در حاملگی پوچ جزئی، هم جفت و هم جنین به‌طور غیرطبیعی رشد می‌کنند. این وضعیت زمانی رخ می‌دهد که تخمک توسط دو اسپرم بارور شود. در این حالت، جنین به‌دلیل داشتن نسخه اضافی از کروموزوم‌ها، قادر به زنده‌ماندن نیست و معمولاً در اوایل بارداری سقط می‌شود.
علت بارداری پوچ چیست؟
حاملگی پوچ، که به‌طور عمده ناشی از اختلالات ژنتیکی و فرآیند بارور شدن غیرطبیعی تخمک است، به وقوع می‌پیوندد. در یک بارداری سالم، جنین معمولاً دارای 23 جفت کروموزوم (مجموعاً 46 کروموزوم) است که به‌طور مساوی از والدین به ارث می‌رسد. اما در حاملگی مولار کامل، تخمک فاقد کروموزوم است و به‌این‌ترتیب تمام محتوای ژنتیکی از پدر تامین می‌شود.
در حالت حاملگی مولار جزئی یا ناقص، تخمک به وسیله دو اسپرم بارور می‌شود که باعث می‌شود جنین به‌جای 46 کروموزوم، 69 کروموزوم داشته باشد. نکته قابل توجه این است که حاملگی مولار به‌طور تصادفی و بدون هیچ دلیل خاصی اتفاق می‌افتد و به این معنا نیست که مشکلی در شما یا همسرتان وجود دارد. به عبارت دیگر، این عارضه می‌تواند برای هر فردی رخ دهد، اما عوامل زیر می‌توانند احتمال بروز آن را افزایش دهند:
– سن بالای 35 سال یا کمتر از 20 سال.
– سابقه بارداری مولار قبلی که می‌تواند احتمال وقوع مجدد آن را بیشتر کند.
– سابقه دو یا چند سقط جنین.
– تعلق به گروه قومی آسیایی.
علائم بارداری پوچ چیست؟
حاملگی مولار ممکن است در ابتدا با علائم مشابه بارداری طبیعی آغاز شود، اما با گذر زمان، نشانه‌های متفاوت خود را نشان می‌دهد. همچنین، در برخی موارد ممکن است هیچ علامت خاصی مشاهده نشود. در ادامه به رایج‌ترین علائم حاملگی پوچ پرداخته شده است:
خونریزی
در سه ماهه اول بارداری، ممکن است شاهد خونریزی واژینال به رنگ قرمز روشن تا قهوه‌ای تیره باشید. این خونریزی، به ویژه در حاملگی مولار کامل، احتمالاً بیشتر است و ممکن است با دفع کیست‌های خوشه‌ای همراه باشد. ترشحات قهوه‌ای و آبکی نیز از دیگر علائم احتمالی این نوع بارداری است.
حالت تهوع و استفراغ شدید
حالت تهوع و استفراغ شدید یکی از نشانه‌های بارز حاملگی پوچ است که به دلیل سطح بالای هورمون HCG ایجاد می‌شود. این هورمون که به طور غیرطبیعی توسط جفت تولید می‌شود، منجر به تهوع و استفراغ می‌گردد. در حاملگی مولار، به علت رشد غیرطبیعی جفت، سطح هورمون HCG به طور قابل توجهی بالا می‌رود و منجر به حالت تهوع شدید می‌شود.
فشار یا درد لگن
در حاملگی پوچ، به‌ویژه در سه‌ماهه دوم، رشد سریع بافت‌ها می‌تواند فشار و درد در ناحیه لگن ایجاد کند. این وضعیت ممکن است با تورم شکم و معده نیز همراه باشد.
اگر این علائم را تجربه کردید، مشاوره با پزشک بسیار مهم است. پزشک با انجام معاینات و بررسی‌های لازم می‌تواند نشانه‌های دیگر حاملگی پوچ را شناسایی کند، از جمله:
– فشار خون بالا
– پره‌اکلامپسی (افزایش فشار خون پس از هفته بیستم بارداری)
– کیست تخمدان
– کم‌خونی (کاهش آهن)
– پرکاری تیروئید
پیشگیری از حاملگی پوچ
متأسفانه، هیچ روش قطعی برای پیشگیری از حاملگی پوچ وجود ندارد. اما اگر سابقه بارداری مولار داشته‌اید، مشاوره با پزشک قبل از اقدام به بارداری مجدد ضروری است. پزشک ممکن است توصیه کند که شش ماه تا یک سال صبر کنید و در طول بارداری‌های آینده، سونوگرافی‌های اولیه را برای نظارت بر رشد طبیعی جنین تجویز کند.
عوارض بارداری مولار چیست؟
در برخی موارد نادر، پس از سقط جنین یا جراحی به منظور پایان‌دادن به حاملگی مولار، ممکن است بخش‌هایی از بافت همچنان در رحم باقی بماند و به رشد خود در لایه عضلانی رحم ادامه دهد. این وضعیت به نام حاملگی پایدار نئوپلازی تروفوبلاستیک (GTN) شناخته می‌شود.
این اختلال در حدود 15 تا 20 درصد از موارد حاملگی مولار کامل و 5 درصد از موارد حاملگی مولار جزئی مشاهده می‌شود. یکی از نشانه‌های بارز GTN، باقی ماندن سطح بالای گنادوتروپین جفتی انسانی (HCG) پس از رفع حاملگی مولار است. همچنین، این وضعیت ممکن است با خونریزی واژن همراه باشد.
درمان GTN معمولاً با استفاده از شیمی‌درمانی انجام می‌شود که در اغلب موارد بسیار موفقیت‌آمیز است. در برخی شرایط، گزینه دیگر درمان، برداشتن رحم (هیسترکتومی) می‌باشد.
دیگر عارضه نادر حاملگی پوچ، سرطان کوریوکارسینوما (Choriocarcinoma) است که می‌تواند به سایر اندام‌ها گسترش یابد. احتمال بروز این نوع سرطان در حاملگی مولار کامل بیشتر از حاملگی مولار جزئی است. درمان این سرطان غالباً با شیمی‌درمانی یا پرتودرمانی انجام می‌شود.
تشخیص حاملگی پوچ
تشخیص حاملگی مولار معمولاً در سه‌ماهه اول بارداری با استفاده از سونوگرافی انجام می‌شود. در صورت مشاهده سطح بالای غیرعادی هورمون HCG در آزمایش خون، پزشک ممکن است به وجود حاملگی پوچ مشکوک شود. در بررسی سونوگرافی برای تشخیص حاملگی مولار جزئی، پزشک به نکات زیر توجه می‌کند:
– کاهش مایع آمنیوتیک
– جنین کوچکتر از حد معمول
– وجود جفت غیرطبیعی
برای تشخیص حاملگی مولار کامل، سونوگرافی معمولاً موارد زیر را نشان می‌دهد:
– عدم وجود مایع آمنیوتیک
– عدم مشاهده جنین
– وجود جفت بسیار بزرگ و ضخیم
– وجود کیست‌های تخمدانی
پس از تشخیص حاملگی پوچ، برای ارزیابی احتمال گسترش تومورها و تعیین مراحل بعدی درمان، پزشک ممکن است سی‌تی‌اسکن یا MRI را تجویز کند.
روشهای درمان بارداری مولار چیست؟
حاملگی مولار غالباً به‌طور طبیعی با سقط جنین پایان می‌یابد؛ اما در صورتی که این امر صورت نگیرد، پزشک برای تخلیه کامل رحم از روش کورتاژ (D&C) استفاده می‌کند. در این فرآیند، بیمار معمولاً تحت بیهوشی عمومی قرار می‌گیرد و با استفاده از ابزارهای خاص، دهانه رحم باز می‌شود تا پزشک بتواند بافت‌های غیرطبیعی را از رحم خارج کند.
در برخی موارد، برای خاتمه دادن به حاملگی مولار، ممکن است پزشک داروهایی برای تحریک انقباضات رحم تجویز کند تا محتویات آن به طور طبیعی دفع شوند. اگر گروه خونی شما Rh منفی باشد، پزشک ممکن است داروی ایمونوگلوبولین را به‌عنوان بخشی از درمان تجویز کند. این دارو به جلوگیری از عوارض احتمالی حاملگی پوچ کمک می‌کند. در موارد نادرتر، ممکن است نیاز به انجام هیسترکتومی یا برداشتن رحم باشد.
مراقبت‌های بعد از بارداری پوچ چیست؟
پس از درمان حاملگی مولار، ضروری است که اطمینان حاصل کنید که هیچ بافت غیرطبیعی در رحم باقی نمانده است. به همین دلیل، پزشک شما احتمالاً توصیه می‌کند که به‌طور منظم آزمایش‌های خون و ادرار برای بررسی سطح هورمون HCG انجام دهید. عدم کاهش سطح HCG یا افزایش آن می‌تواند نشان‌دهنده باقی‌ماندن بافت‌های غیرطبیعی باشد.
اگر سطح هورمون HCG به حالت نرمال برنگردد، ممکن است به درمان‌های بیشتری نیاز داشته باشید. همچنین، تا زمانی که سطح هورمون HCG به حالت طبیعی برنگردد، توصیه می‌شود که از بارداری اجتناب کنید؛ زیرا در این شرایط، ارزیابی دقیق سطح هورمون HCG دشوار خواهد بود.
پیشگیری از بارداری بعد از حاملگی پوچ
شما می‌توانید به محض اینکه احساس آمادگی کردید، رابطه جنسی داشته باشید. با این حال، استفاده از روشهای پیشگیری از بارداری در دوره پس از درمان حاملگی مولار بسیار مهم است. حتماً با پزشک خود مشورت کنید تا بهترین روش پیشگیری از بارداری متناسب با شرایط شما را تعیین کند.
همان‌طور که بررسی کردیم، بارداری مولار تأثیری بر شانس بارداری مجدد شما ندارد، اما مهم است که قبل از شروع تلاش برای بارداری جدید، با پزشک خود مشورت کرده و تا زمانی که او تأیید کند، صبر کنید.
سخن پایانی
حاملگی پوچ یکی از عارضه‌های نادر بارداری است که تقریباً از هر 1000 بارداری، تنها 1 مورد به این نوع بارداری اختصاص دارد. این اختلال به دلیل مشکلات ژنتیکی در فرآیند لقاح میان اسپرم و تخمک ایجاد می‌شود و باید توجه داشت که حاملگی مولار به‌طور تصادفی رخ می‌دهد و نشانه‌ای از وجود مشکل خاصی در شما یا همسرتان نیست. علائم این عارضه می‌تواند شامل حالت تهوع و استفراغ شدید، درد یا فشار در ناحیه لگن، خونریزی، فشار خون بالا، کیست تخمدان، پرکاری تیروئید و کم‌خونی باشد.
اگر سابقه حاملگی مولار دارید، پیش از تلاش برای بارداری مجدد، مشاوره با پزشک ضروری است.
حاملگی پوچ، یک اختلال نادر است که در آن جفت به‌طور غیرطبیعی رشد کرده و به توده‌ای متشکل از کیست‌های پر از مایع تبدیل می‌شود. جنین ممکن است به‌طور غیرطبیعی شکل بگیرد یا اصلاً تشکیل نشود. در نهایت، این نوع حاملگی به سقط جنین منجر می‌شود و در برخی موارد، نیاز به جراحی برای حذف بافت‌های غیرطبیعی وجود دارد.
دیدگاهتان را بنویسید