بارداری خارج از رحم؛ چرا حاملگی خارج رحمی رخ می‌دهد؟

بارداری خارج از رحم یک وضعیت نادر و تهدید‌کننده برای سلامت هر مادری است. در این وضعیت، تخمک بارور شده یا جنین در جایی خارج از رحم قرار میگیرد؛ این مشکل ممکن است در لوله‌های فالوپ یا دیگر مکان‌های خارج از رحم رخ دهد. علائم این حالت ممکن است شامل درد شدید در ناحیه پایین شکم، خونریزی و نشانه‌های عارضه باشد. بارداری خارج از رحم با بی‌بی‌چک تشخیص داده نمی‌شود و نیاز به معاینات پزشکی دقیق تر دارد. تشخیص این مشکل با استفاده از التراسونوگرافی و معاینات دکتر انجام می‌شود.

علت بارداری خارج از رحم ممکن است به دلایل مختلفی از جمله عوامل ژنتیکی و علل مرتبط با ساختار رحم یا لوله‌های فالوپ باشد. اگر این مشکل تشخیص داده نشود و درمان نشود، ممکن است منجر به مشکلات جدی شود. بنابراین، هرگز نباید این وضعیت را نادیده گرفته و در صورت مشکوک به بارداری خارج از رحم میتوانید با کارشناس ماما تماس بگیرید تا اطلاعات لازم را در اختیار شما قرار دهند.

بارداری خارج از رحم چیست؟

به نقد از سایت mayoclinic، بارداری خارج رحمی یک وضعیت حاد است که در این بارداری تخمک لقاح‌یافته، خارج از رحم قرار می‌گیرد و همچنان جنین رشد می‌کند. در بیشتر اوقات، این بارداری خارج رحمی در لوله‌های فالوپ (لوله‌های انتقال تخمک از تخمدان به رحم) اتفاق می‌افتد؛ که به عنوان بارداری لوله‌ای شناخته می‌شود. این وضعیت موجب نشت خون از لوله فالوپ، و ایجاد خون‌ریزی داخلی می‌شود که به صورت جدی سلامت مادر را به خطر می‌اندازد. علل بارداری خارج رحمی می‌تواند شامل عواملی مثل التهاب‌های لوله‌های فالوپ، عوامل ترشحی و عفونی، عوامل تخمک‌گذاری نامتعادل و یا تغییر شکل لوله‌های فالوپ باشد. این نوع بارداری اغلب با سونوگرافی تشخیص داده می‌شود.

پیشنهاد می‌کنم این مطلب رو بخونی: سونوگرافی‌ های دوران بارداری و اهمیت انجام آن

علل ایجاد بارداری خارج رحمی

در حاملگی‌های عادی، تخمک و اسپرم در لوله‌های فالوپ به هم می‌رسند و منجر به تشکیل جنین می‌شوند؛ سپس جنین به رحم مهاجرت می‌کند و در آنجا رشد می‌کند. اما در حاملگی خارج از رحم، جنین به رحم نمی‌رسد و در جای دیگری در ناحیه تناسلی یا لوله‌های فالوپ قرار میگیرد.

یکی از علل شایع بارداری خارج از رحم، به ویژه حاملگی لوله‌ای، ناهنجاری لوله‌های فالوپ است. وقتی لوله‌های فالوپ انسداد یا التهاب دارند یا نواحی بد شکل دارند، تخمک ممکن است در مسیر به رحم نرسد و در لوله‌های فالوپ گیر کند. این موضوع می‌تواند به لوله‌های رحم و حتی رحم آسیب برساند.

همچنین، عدم تعادل هورمونی و به ویژه افزایش استروژن می‌تواند به اختلال در ترتیب تخمک‌گذاری و مسائل مرتبط با حاملگی منجر شود. همچنین، ناهنجاری‌های جنینی نیز ممکن است وجود داشته باشند. با این حال، هنوز معلوم نیست که چگونه و به چه دلیل این حالت‌ها رخ می‌دهند. محققان در حال تحقیق درباره عوامل خطر و علل دقیق حاملگی خارج از رحم هستند.

علائم بارداری خارج از رحم به چه صورت است؟

بارداری خارج از رحم ممکن است در ابتدا بدون هیچگونه نشانه یا علائم آغاز شود، اما با رشد تخمک لقاح‌یافته در مکان نامناسب، علائم و نشانه‌های خاصی با گذر زمان ظاهر می‌شوند. این علائم می‌توانند در هر فرد متفاوت و تا حدودی غیرخاص باشند، اما در صورت مشخص شدن چند علائم و نشانه‌ها، باید به پزشک مراجعه شود. 

درد شدید و ناگهانی

درد شدید و ناگهانی هنگام بارداری خارج از رحم می‌تواند یکی از علائم جدی و خطرناک این وضعیت باشد. این درد ممکن است به علت شکستن لوله‌های تخمک‌دانه یا وقوع خونریزی داخلی در نتیجه بارداری خارج از رحم رخ دهد. اگر درد شدیدی را احساس کردید باید سریعا به پزشک مراجعه کنید، زیرا این وضعیت می‌تواند سلامت شما را تهدید کند.

خونریزی و لکه‌ بینی

در بارداری خارج از رحم، خونریزی و لکه‌ بینی معمولاً با پریود معمولی متفاوت است. این خونریزی ممکن است به صورت گسسته و ناپیوسته باشد و در بیشتر مواقع به صورت لکه‌های خونی ظاهر شود. این لکه‌بینی معمولاً به رنگ قهوه‌ای تیره یا سیاه رنگ می‌باشد، گاهی هم ممکن است به صورت آبکی باشد. خونریزی شدید و ناگهانی در داخل شکم یا از طریق راه دهانه رحم، می‌تواند به خونریزی شدید و خطرناک منجر شود.

تشدید درد در یک طرف شکم

در برخی موارد، ممکن است درد در یک طرف شکم بسیار شدید باشد و به صورت مداوم یا با تغییرات تنفسی و حرکتی افزایش یابد.  درد شدید و ناگهانی در شکم یا در ناحیه یکی از کمرها، که ممکن است به شانه‌ها یا ناحیه پایینی شکم انتقال یابد.

تهوع و استفراغ

این علائم معمولاً به عنوان علائم ناشی از تغییرات هورمونی و ایجاد تنش در نظام گوارشی در اثر بارداری معمولی تلقی می‌شوند. اما در موارد بارداری خارج از رحمی، تهوع و استفراغ نشانه‌ای از تنش و عدم راحتی جسمانی باشد که توسط بارداری خارج از رحمی ایجاد می‌شود. و به مرور زمان با خونریزی داخلی و افزایش فشار در شکم همراه است.

ناراحتی عمومی و از دست دادن آگاهی

شدت ناراحتی، سرگیجه، تهوع و استفراغ با احساس از دست دادن آگاهی و تاری دید می‌توانند نشانه‌های اورژانسی باشند.

شوک

شوک ناشی از افت فشارخون، نقص عرضی از خون و کمبود اکسیژن به اندازه کافی برای بدن، که ممکن است در اثر خونریزی شدید ایجاد شود.

انواع بارداری خارج از رحم

1. بارداری لوله‌ای (Tubal Pregnancy): این نوع حاملگی خارج رحمی شایع‌ترین نوع آن است و در آن جنین در یکی از لوله‌های تخمک‌دانه رشد می‌کند. این حالت خطرناک است زیرا ممکن است باعث شکستن لوله‌های تخمک‌دانه و خونریزی داخلی شود.

2. بارداری تخمدانی (Ovarian Pregnancy): در این نوع حاملگی خارج رحمی، جنین در تخمدان رشد می‌کند.

3. بارداری هتروتوپیک (Heterotopic Pregnancy): در این حالت، بارداری دوقلو رخ می‌دهد. یک قل درون رحم و قل دیگر خارج از رحم تشکیل می‌شود.

4. بارداری شکمی (Abdominal Pregnancy): در بارداری شکمی، جنین در حفره شکم رشد می‌کند.

5. بارداری دهانه رحم (Cervical Pregnancy): گاهی اوقات، جنین در نزدیکی دهانه رحم رشد می‌کند. 

6. بارداری در محل برش سزارین (Cesarean Scar Pregnancy): در برخی از موارد، تشکیل جنین و رشد آن در محل برش سزارین قبلی رخ می‌دهد.

تشخیص و مدیریت بارداری خارج از رحم از اهمیت بسیاری برخوردار است. در صورتی که شما مشکوک به بارداری خارج رحم هستید، حتماً باید به پزشک مراجعه کرده و اقدامات لازم برای تشخیص و درمان فوری انجام دهید.

پیشنهاد می‌کنم این مطلب رو بخونی: بیماری‌‌های شایع دوران بارداری که باید آنها را بشناسید!

اصلی‌ترین روش‌های تشخیص بارداری خارج رحمی

بارداری خارج از رحم یک وضعیت نادر و جدی است و تنها حدود 2٪ از بانوان را تحت تأثیر قرار می‌دهد. این نوع حاملگی اغلب در هفته‌های ابتدایی بارداری ایجاد می‌شود. به عبارت دیگر، در هر 100 حاملگی تقریباً 2 تا 3 مورد از نوع حاملگی خارج از رحم رخ می‌دهد. این حالت نیاز به تشخیص و درمان دقیق دارد، زیرا بسیار خطرناک است و می‌تواند به مشکلات جدی برای مادر و جنین منجر شود. اصلی‌ترین روش‌های تشخیص بارداری خارج رحمی عبارتند از:

سونوگرافی

سونوگرافی شکمی و واژینال به منظور تشخیص بارداری خارج رحمی انجام می‌شود. در صورت عدم مشاهده حاملگی در هفته 6 بارداری، از سونوگرافی واژینال استفاده می‌شود.

آزمایش خون و ادرار

آزمایشات خون و ادرار به منظور ارزیابی سطح هورمون HCG صورت می‌گیرد. افزایش ناگهانی و غیرطبیعی در سطح این هورمون می‌تواند نشانه بارداری خارج رحمی باشد.

چه اشخاصی بیشتر در خطر حاملگی خارج رحمی قرار دارند؟

عوامل مختلفی می‌توانند خطر بروز به بارداری خارج از رحمی را افزایش دهند. این عوامل می‌توانند به صورت مستقل یا در ترکیب با یکدیگر بر روی افزایش احتمال بارداری خارج از رحمی تأثیر می‌گذارند. مستعدان به بارداری خارج از رحم در اکثر موارد به عوامل خاصی وابسته هستند، اما مهمترین عوامل ممکن است عبارت باشند از:

• سابقه بارداری خارج از رحم: افرادی که قبلاً تجربه بارداری خارج از رحم را داشته‌اند، دارای ریسک بالاتری برای وقوع این وضعیت می‌باشند.
• سن مادران بالای 35 سال: بارداری در سنین بالای 35 سال (به ویژه برای زنانی که برای اولین بار باردار می‌شوند) ممکن است ریسک بیشتری برای بارداری خارج از رحم داشته باشد.
• استفاده از روش‌های پنجره‌ای (IUD): استفاده از روش‌های پنجره‌ای جهت کنترل بارداری می‌تواند ریسک بیشتری برای بارداری خارج از رحم به همراه داشته باشد.
• سابقه عفونت‌های جنسی: برخی عفونت‌های جنسی مانند کلامیدیا می‌توانند به عفونت لوله‌های تخمک‌دانه منجر شده و ریسک بارداری خارج از رحم را افزایش دهند.
• سابقه جراحی تخمک‌دانه یا لوله‌های رحمی: افرادی که جراحی تخمک‌دانه یا لوله‌های رحمی داشته‌اند، ممکن است به علت تغییر در ساختار لوله‌ها، به بارداری خارج از رحم مستعدتر باشند.
• بی‌اشتهائی کلامیدیا و PID: عفونت کلامیدیا و بیماری التهاب لگن (PID) می‌توانند لوله‌های تخمک‌دانه را تحت تأثیر قرار دهند و ریسک بارداری خارج از رحم را افزایش دهند.
• بارداری مصنوعی (IVF): افرادی که از تکنولوژی بارداری مصنوعی مانند IVF استفاده می‌کنند، ممکن است ریسک بارداری خارج از رحم را تجربه کنند.

درمان حاملگی خارج از رحم

درمان حاملگی خارج از رحم  عمدتاً به منظور حفظ سلامت مادر و جلوگیری از عواقب جدی انجام می‌شود. درمان حاملگی خارج از رحم ممکن است به یکی از روش‌های زیر انجام شود:

درمان دارویی

در برخی موارد انتخاب شده، از دارو برای درمان حاملگی خارج از رحم استفاده می‌شود. این دارو به عنوان مهارکننده رشد سلول‌های جنینی عمل می‌کند و ممکن است به جای جراحی در مواردی که حاملگی خارج رحم زودرس تشخیص داده شده باشد، مورد استفاده قرار گیرد.

جراحی

جراحی حاملگی خارج از رحم به منظور حذف جنین و بافت‌های مرتبط با حاملگی از مکان نادرستی که جنین در آن جا رشد کرده است، انجام می‌شود. این عمل جراحی معمولاً به یکی از دو روش زیر انجام می‌شود:

لاپاروسکوپی

در این روش جراحی، پزشک با استفاده از یک دستگاه لاپاروسکوپی (یک دستگاه تصویربرداری با لنزهای کوچک و ابزارهای کوچک جراحی) دسترسی به ناحیه مورد نیاز را به وسیله چند برش کوچک در شکم فرد انجام می‌دهد. با این روش، جنین و بافت‌های حاملگی خارج رحمی از لوله تخمک‌دانه یا مکان دیگری که جنین در آنجا رشد کرده است، برداشته می‌شوند.

جراحی باز

در برخی موارد، به دلیل شرایط مریض یا واقعیت‌های جراحی خاص، جراحی باز (از طریق یک برش بزرگ در شکم) انجام می‌شود.

سئوالات متداول

1. علائم حاملگی خارج از رحم چیست؟

علائم حاملگی خارج از رحم شامل درد شدید در ناحیه پایین شکم، خون ریزی واژن، دیزوریان و تشدید درد در یکی از نواحی داخلی شروع می‌شود.

2. چرا حاملگی خارج از رحم اتفاق می‌افتد؟

حاملگی خارج از رحم اغلب به دلایلی مانند عوامل تناسلی، آسیب به لوله فالوپ، عوامل آناتومیکی و مشکلات جنینی مانند آنومالی‌های کروموزومی وابسته به جنین رخ می‌دهد.

3. چه مواردی برای تشخیص حاملگی خارج از رحم مورد استفاده قرار می‌گیرد؟

سونوگرافی تشخیصی، آزمایش‌های خونی برای اندازه‌گیری هورمون‌های بارداری و مشاهده از طریق جراحی یا لاپاروسکوپی از مواردی هستند که برای تشخیص حاملگی خارج از رحم مورد استفاده قرار می‌گیرند.