رحم هتروژن چیست؟ عوارض، تشخیص و درمان آن!
رحم هتروژن و فیبروماتوز
رحم یا زهدان یک اندام زنانه است که در بدن تمام پستانداران ماده وجود دارد و مسئولیت خونریزی‌های ماهانه و زایمان را بر عهده دارد. این اندام شبیه گلابی وارونه است و بین مثانه و رکتوم قرار گرفته است. ساختار رحم شامل لایه‌های عضلانی قوی است که قوی‌ترین عضلات بدن یک زن را تشکیل می‌دهند. این عضلات با انقباض‌های خود درد زایمان و خروج جنین را ممکن می‌سازند.
ساختار و وظایف رحم
برای درک بهتر، ابتدا به‌طور خلاصه با ساختار و وظایف رحم آشنا می‌شویم و سپس به پرسش “رحم هتروژن چیست؟” پاسخ می‌دهیم. برای کسب اطلاعات بیشتر می‌توانید با متخصص زنان و زایمان مشورت کنید.
سونوگرافی چیست؟
سونوگرافی دستگاهی است که بر اساس قوانین جذب، بازتاب و تابش کار می‌کند. این دستگاه تغییراتی که هر بافت نسبت به حالت عادی خود پیدا می‌کند را نشان می‌دهد. میزان جذب و بازتاب امواج صوتی، که به آن اکوژنیسیته بافت گفته می‌شود، برای هر بافت متفاوت است و همین تفاوت اساس تصویربرداری بافت‌ها را تشکیل می‌دهد. دستگاه سونوگرافی تصویری سیاه و سفید از بافت‌ها به ما ارائه می‌کند که بر اساس میزان جذب و بازتاب امواج صوتی تعیین می‌شود.
توده‌های هیپواکو و هایپراکو
توده بافتی هیپواکو، بافتی ضخیم‌تر و سفت‌تر از حالت عادی است. کلمه “اکو” به معنای تصویر نشان داده شده در سونوگرافی است. توده‌های هیپواکو با توده‌های هایپراکو که اکوژن بیشتری دارند، خصوصیات متفاوتی دارند که در جدول زیر آمده است:
| توده هیپواکو | توده هایپراکو |
| تراکم بافت بیشتر (جامدتر) | تراکم بافت کمتر |
| اکوژنیسیته کمتر (جذب بیشتر امواج صوتی) | اکوژن‌تر (انعکاس و ریفلکت بیشتر) |
| تیره یا خاکستری‌تر نسبت به بافت اطراف | روشن‌تر از بافت اطراف |
| تشکیل شده از بافت‌های همبندتر عضله و یا فیبروم | ممکن است از هوا، مایع یا چربی پر شده باشد |
عوارض و راه‌حل‌ها
این توده‌ها می‌توانند در نقاط مختلف بدن تشکیل شده و عوارض متفاوتی به همراه داشته باشند. توده‌های هیپواکو و هایپراکو می‌توانند به صورت تومورهای بدخیم یا خوش‌خیم رشد کنند. این تومورها ممکن است متاستاز (گسترش به سایر بافت‌ها) کنند و اولین راه‌حل در چنین مواردی، سونوگرافی همراه با بررسی پزشک است.
تشخیص رحم هتروژن
رحم هتروژن به معنای وجود توده‌هایی است که ترکیبی از توده‌های هیپواکو و هایپواکو هستند و به‌طور کامل غیر یکنواخت به نظر می‌آیند. این توده‌ها ممکن است خطرناک باشند و حتی به سرطان منجر شوند. برای تشخیص دقیق‌تر رحم هتروژن و بررسی این توده‌ها، پزشک ممکن است آزمایش‌های زیر را تجویز کند:
– سی تی اسکن
– ام آر آی
– ماموگرافی
– بیوپسی
– آزمایش خون
– سونوگرافی مجدد برای پیگیری و بررسی وضعیت بیمار
علائم توده‌های هتروژن در سونوگرافی
این توده‌ها در تصاویر سونوگرافی نشانه‌هایی دارند که شامل موارد زیر است:
– توده‌هایی که به‌صورت پراکنده و نامنظم رشد کرده‌اند.
– تغییر سایز اندام تحت شرایط خاص.
– رشته‌های شاخه‌دار و پراکنده شبیه به ستاره.
– رشد سریع توده‌ها و حضور رنگ‌های خونی در آنها.
– مرزهای نامشخص بین سلول‌های بافت و توده که به‌صورت هاله‌ای دیده می‌شود.
توده‌های هتروژن در رحم
یکی از اندام‌هایی که به‌طور شایع دچار این توده‌ها می‌شود، رحم است. این توده‌ها در رحم معمولا میوم یا لیومیوم نامیده می‌شوند و اغلب خوش‌خیم هستند. احتمال تشکیل این توده‌ها در زنان بالای ۴۵ سال تا ۷۰ درصد است. اگرچه رحم‌های هتروژن معمولاً نرمال هستند و مشکلی ایجاد نمی‌کنند، اما در بعضی موارد می‌توانند منجر به خونریزی‌های سنگین ماهانه، سکس دردناک و نازایی شوند.
دلایل اکوی رحم هتروژن
اکوی رحم هتروژن به دلایل مختلفی رخ می‌دهد، از جمله وجود میوم (فیبروماتوز) و یا آدنومیوز. در ادامه این وضعیت‌ها را بیشتر بررسی خواهیم کرد.
بافت پارانشیم رحم میوم (فیبروماتوز)
فیبروم یا میوم، تومورهای خوش‌خیمی هستند که معمولاً در سنین باروری در رحم شکل می‌گیرند و با نام‌های لیومیوما (leiomyoma) یا میوما (myoma) شناخته می‌شوند. این تومورها عموماً خطرناک نیستند و تقریباً هرگز به سرطان تبدیل نمی‌شوند. بیشتر این تومورها بدون علامت هستند و بسیاری از زنان حداقل یک بار در زندگی خود به این توده‌ها مبتلا می‌شوند. پزشکان اغلب به‌طور اتفاقی و طی سونوگرافی یا معاینه لگن به وجود این تومورها پی می‌برند.
رشد و انواع میوما
در برخی موارد، این توده‌ها رشد کرده یا تعدادشان زیاد می‌شود و باعث افزایش وزن و بزرگ شدن رحم می‌شوند. برای شناخت بهتر میوم هتروژن رحم، ابتدا باید توده‌های فیبروزی یا میوما را بر اساس مکان تشکیل‌شان در رحم طبقه‌بندی کنیم:
- فیبرومهای اینترامورال (Intramural fibroids): در دیواره عضله رحمی
- میوماهای زیر مخاطی (Submucosal fibroids): داخل حفره رحم
- فیبرومهای زیر پوستی (Subserosal fibroids): به طرف خارج از رحم
- ساب موکوزال پدانکوله (Pedunculated Submucosal): به‌صورت آویزان
با شناخت انواع این توده‌ها و نشانه‌های آنها، می‌توان به تشخیص و درمان بهتر رحم هتروژن کمک کرد.
علت رحم هتروژن: پیچیدگی های زیستی و عوامل مؤثر
رحم هتروژن یک وضعیت پیچیده است که عمدتاً به وجود توده‌های فیبروماتوز یا میوما در دیواره رحم برمی‌گردد. این توده‌ها، با ترکیبی از توده‌های هیپواکو و هایپواکو، معمولاً به صورت غیر یکنواخت در تصاویر سونوگرافی ظاهر می‌شوند و ممکن است خطراتی از جمله خونریزی‌های شدید ماهیانه را به همراه داشته باشند.
علل رحم هتروژن
عوامل مختلفی در پیدایش و رشد توده‌های میوماتیک و به تبع آن رحم هتروژن دخیل هستند که شامل موارد زیر می‌شود:
۱. هورمون‌ها
هورمون‌های زنانه، از جمله استروژن و پروژسترون، نقش مهمی در تنظیم دوره‌های قاعدگی و پایداری دیواره رحم دارند. این هورمون‌ها، علاوه بر ایجاد ضخیم شدن دیواره رحم و جمع‌آوری خون در آن، به رشد توده‌های فیبروماتوز نیز کمک می‌کنند. توده‌ها با داشتن گیرنده‌های فراوان برای این هورمون‌ها، به طور مستقیم به آنها پاسخ می‌دهند و رشد می‌کنند.
۲. ماتریس خارج سلولی (ECM)
ماتریس خارج سلولی، مجموعه‌ای از موادی است که سلول‌های بافت‌ها را متصل نگه می‌دارند و وظیفه ساختاری مشابه سیمان را بر عهده دارند. در توده‌های فیبروماتوز، افزایش ناشناخته این ماتریس و ذخیره فاکتورهای رشد، به افزایش رشد و تکثیر سلول‌های توده‌ها کمک می‌کند.
۳. تغییرات ژنتیکی
گاهی اوقات، سلول‌های پارانشیمی ممکن است تحت تاثیر تغییرات ژنتیکی یا جهش‌هایی قرار گیرند که باعث ایجاد میوماتیک شوند.
۴. عوامل محیطی و ژنتیکی
عوامل محیطی و ژنتیکی نیز می‌توانند به تحریک تشکیل توده‌های فیبروماتوز و در نتیجه رحم هتروژن کمک کنند. این عوامل می‌توانند شامل شروع زودرس دوره قاعدگی، چاقی، کمبود ویتامین، رژیم غذایی نامناسب، مصرف مشروبات الکلی و … باشند.
علائم میوماتیک و رحم هتروژن
اکثر موارد رحم هتروژن بدون علائم خاصی هستند، با این حال در برخی موارد ممکن است عوارض زیر را نیز به همراه داشته باشند:
– خونریزی شدید در دوره قاعدگی
– طولانی شدن مدت زمان دوره قاعدگی به بیش از یک هفته
– درد و فشار در منطقه لگنی
– تکرار ادرار
– مشکلات در تخلیه مثانه
– یبوست
– کمردرد یا درد در پاها
زمان مناسب برای مشاوره و درمان
اگر علائمی از این نوع تجربه می‌کنید، توصیه می‌شود به زودی به پزشک متخصص زنان مراجعه کنید. هرچه زودتر تشخیص داده شود، احتمال مشکلات بیشتر در آینده کاهش می‌یابد.
آدنومیوز: بیماری ناشناخته‌ای در رحم
آدنومیوز به وجود رشد بافت اضافی در دیواره رحم اطلاق می‌شود که معمولاً باعث افزایش درازی دوره‌های قاعدگی و خونریزی شدید و مزاحم برای خانم‌ها در طول این دوره می‌شود. این وضعیت با میومهای رحم برخی تفاوت‌های اساسی دارد و علت دقیق آن هنوز معلوم نیست.
علت آدنومیوز
علت دقیق آدنومیوز هنوز تماماً مشخص نشده است، اما برخی تحقیقات نشان داده‌اند که عوامل زیر ممکن است نقشی در ایجاد این بیماری داشته باشند:
- التهاب رحمی: برخی موارد نشان می‌دهند که التهاب‌های شدید در رحم، به عنوان مثال پس از زایمان سنگین، می‌توانند به نقصان سلول‌های رحمی منجر شده و در نتیجه رشد غیرطبیعی بافت‌های اضافی را ایجاد کنند.
- سلول‌های بنیادی: وجود تعداد زیادی از سلول‌های بنیادی در رحم، که از بدو تولد وجود دارند و با تحریک‌های بالا در بزرگسالی فعال می‌شوند، می‌تواند به رشد آدنومیوزی کمک کند.
- جراحی یا زخم‌های رحم: در برخی موارد، جراحی‌های پیشین یا زخم‌های حاصل از رویدادهای طبیعی، ممکن است باعث تحریک رشد غیرقابل پیش‌بینی بافت‌های رحم شوند.
علائم آدنومیوز
علائم آدنومیوز ممکن است از خفیف تا شدید و گاهی اوقات به شرح زیر باشند:
– گرفتگی عضلات مزمن در دوره قاعدگی
– لکه بینی بین دوره‌های قاعدگی
– خونریزی شدید در طول دوره‌های قاعدگی
– طولانی شدن دوره‌های قاعدگی
– لخته شدن خون در زمان خونریزی قاعدگی
– درد شدید در رابطه جنسی
– حساسیت به لمس در ناحیه شکم
درمان آدنومیوز
بیشتر موارد آدنومیوز بدون نیاز به درمان خاصی بهبود می‌یابند. اما در صورتی که علائم آن شدید باشند و در زندگی روزمره اختلال ایجاد کنند، گزینه‌های درمانی زیر می‌توانند مؤثر واقع شوند:
-
درمان هورمونی: استفاده از داروهای هورمونی مانند قرص‌های ضد بارداری یا تزریق آمپول‌های استروژن و پروژسترون به تنظیم تعادل هورمونی و کاهش علائم کمک می‌کند.
-
آمبولیزاسیون شریانی: این روش با قطع جریان خون به بافت‌های غیر طبیعی رحم، موجب کاهش حجم توده‌های آدنومیوزی می‌شود.
-
هیسترکتومی: در موارد پیشرفته که سایر روش‌ها مؤثر نبوده‌اند، برداشتن کامل رحم (هیسترکتومی) ممکن است به عنوان درمان نهایی در نظر گرفته شود.
-
ابلیشن دیواره رحم: در این روش، پوشش داخلی رحم (آندومتر) حذف می‌شود. این روش معمولاً در موارد خاص و با نظر پزشک متخصص انجام می‌گیرد.
در نهایت، تشخیص و انتخاب روش درمان مناسب باید تحت نظر پزشک متخصص انجام شود. در این زمینه می‌توانید به کلینیک دکتر شادی دولتی، بهترین دکتر زنان غرب تهران مراجعه کنید تا از مشاوره تخصصی و خدمات پزشکی پیشرفته بهره‌مند شوید.
درمان گیاهی فیبرومهای رحم
برای درمان فیبرومهای رحم، تنها راه موثر از طریق روش‌های درمانی تجویز شده توسط پزشکان، شامل داروها یا جراحی است. در حقیقت، روشی معتبر به نام “درمان گیاهی رحم هتروژن” وجود ندارد.
با این حال، با تغذیه مناسب و استفاده از برخی رژیم‌های گیاهی، می‌توانید علائم فیبرومهای رحم را تسکین دهید. در ادامه، به معرفی رایج‌ترین این رژیم‌ها می‌پردازیم.
چای سبز دارای فلاونوئید است که به عنوان یک آنتی اکسیدان عمل می‌کند و می‌تواند با کاهش استرس اکسیداتیو، از آسیب به سلول‌های بدن جلوگیری کند. استرس اکسیداتیو می‌تواند تعادل رادیکال‌های آزاد و آنتی اکسیدان‌ها را به هم بزند که این امر به زیاد شدن خطر ابتلا به بیماری‌هایی مانند فیبروم رحم، میوما و سرطان کمک می‌کند.
استفاده از مواد غذایی با مقدار بالای رسوراترول
رسوراترول توسط گیاهان تولید می‌شود و زیر فشار محیطی و در محیط‌های مختلف وجود دارد. میوه‌هایی مانند توت، تمشک و انگور از جمله میوه‌های حاوی این ماده هستند.
تحقیقات نشان داده است که این ماده ممکن است در جلوگیری از رشد و تکثیر سلول‌های فیبروئیدی رحم موثر باشد. با این حال، هنوز محققان به توافق نرسیده‌اند که غذاهای حاوی رسوراترول چگونه بر فیبروم‌ها تأثیر می‌گذارند.
کورکومین
زردچوبه شامل ماده فعالی به نام کورکومین است که دارای خواص ضد التهابی، ضد باکتریایی و آنتی اکسیدانی است. برخی تحقیقات نشان داده‌اند که کورکومین می‌تواند باعث نابودی سلول‌های فیبروتیک یا جلوگیری از تکثیر آنها شود.
نتیجه
تاثیرات مذکور تنها در محیط‌های آزمایشگاهی مشاهده شده‌اند و اثر آنها بر انسان‌ها قطعی نیست.
اگر شما به دنبال تشخیص و درمان فیبرومهای رحم هستید، می‌توانید با انجام سونوگرافی و مشاوره با پزشک، به دنبال راه‌حل‌های مناسب بگردید. اگر سونوگرافی نتایج هتروژنیته رحم را نشان داد، ممکن است پرسش‌های زیر برای شما پیش بیاید، که در زیر پاسخ داده‌ایم:
سوالات متداول پس از سونوگرافی
اکوی پارانشیمال هتروژن رحم چیست؟
پاسخ: این اصطلاح به معنای تغییر در تصویر اکوگرافیک رحم است که می‌تواند به دلایل مختلفی نظیر فیبروماتوز رحم یا آدنومیوز بستگی داشته باشد. برای اطمینان بیشتر، نیاز به سونوگرافی‌های دقیق‌تر و بررسی‌های جهت نمایش اندازه و ویژگی‌های رحم دارید.
اکوژنیسیته هتروژن رحم چیست؟
پاسخ: این اصطلاح به توصیف تغییر در بافت‌های رحم اشاره دارد که ممکن است ناشی از وجود تومورهای خوش‌خیم مانند فیبروماتوم‌ها باشد. علائم آن بستگی به مکان و اندازه این تومورها دارد و بهتر است با پزشک متخصص مشورت کنید.
درمان پزشکی رحم هتروژن
در صورت تجربه خونریزی شدید، دردهای واژینال غیرمعمول یا دردهای ناگهانی در ناحیه لگن، به سرعت به پزشک مراجعه کنید. پزشک متخصص قادر است شرایط شما را ارزیابی کرده و درمان مناسبی برای شما تجویز کند.
دیدگاهتان را بنویسید