علت آمنوره اولیه یا پریود نشدن چیست؟ راه های تشخیص+درمان!
فقدان پریود یا آمنوره اولیه
آمنوره اولیه یا عدم آغاز قاعدگی، یک عارضه نسبتاً نادر است که ممکن است نشانه‌ای از مشکلات پزشکی جدی باشد. آمنوره به دو نوع اصلی تقسیم می‌شود. در این مقاله، به بررسی نوع نخست آمنوره می‌پردازیم و علائم، عوارض و روش‌های درمان آن را مورد بحث قرار می‌دهیم.
نام انگلیسی آمنوره اولیه
آمنوره اولیه، یا عدم شروع قاعدگی، در زبان انگلیسی به عباراتی مانند “primary amenorrhea”، “no menstruation”، “absent menstruation” یا “absence of menstrual periods” شناخته می‌شود.
آمنوره اولیه چیست؟
آمنوره اولیه یک عارضه نادر است که به عدم شروع سیکل قاعدگی تا سن ۱۶ سالگی یا بیشتر اطلاق می‌شود. دختران معمولاً بین سنین ۹ تا ۱۸ سالگی بالغ می‌شوند، با میانگین سن بلوغ ۱۲ سالگی که در این زمان اغلب اولین پریود خود را تجربه می‌کنند. در حالت عادی، بلوغ دختران با پریود یا خونریزی ماهیانه همراه است.
قاعدگی معمولاً دارای سیکل یا چرخه‌ای نسبتاً منظم است و تقریباً هر ۲۸ روز یک‌بار برای خانم‌ها اتفاق می‌افتد و تا آغاز سن یائسگی ادامه دارد. شروع به‌موقع قاعدگی نشان‌دهنده عملکرد صحیح اندام‌های تولیدمثلی و غدد ترشح‌کننده هورمون است.
بعضی افراد آمنوره اولیه را با ناباروری مرتبط می‌دانند، اما عدم آغاز قاعدگی به‌تنهایی علامت ناباروری نیست و می‌تواند ناشی از مشکلات پزشکی مختلفی باشد. مهم است که بدانید آمنوره اولیه قابل درمان است و در صورت اقدام به‌موقع نیازی به نگرانی نیست. اگر تا سن ۱۵ سالگی سیکل قاعدگی آغاز نشود، لازم است به پزشک مراجعه کنید.
علائم آمنوره اولیه
علائم آمنوره اولیه به علت ایجادکننده آن بستگی دارد، اما برخی از شایع‌ترین نشانه‌های این بیماری عبارتند از:
– ترشحات نوک سینه
– ریزش مو
– سردرد
– تغییرات بینایی
– موهای زائد صورت
– درد لگن
– آکنه
– خشکی واژن
– گرگرفتگی
علت آمنوره اولیه
دلایل مختلفی می‌توانند باعث عدم آغاز قاعدگی شوند. شایع‌ترین دلایل شامل موارد زیر هستند:
– مشکلات کروموزومی یا ژنتیکی: نظیر سندروم ترنر
– اختلالات هورمونی: ناشی از مشکلات هیپوتالاموس یا غده هیپوفیز
– سندروم عدم حساسیت به آندروژن (AIS): یا جهش کروموزومی روی گیرنده آندروژن و برخورداری از اندامی شبیه بیضه
– مشکلات مادرزادی و ساختاری در اندام‌های تولید مثل: نظیر عدم تکامل لوله فالوپ یا عدم اتصال مناسب این ارگان‌های داخلی به یکدیگر
– سندرم روکی‌تانسکی: یا تشکیل نشدن واژن، سرویکس و رحم به‌صورت مادرزادی
– انسداد واژن
انواع آمنوره
آمنوره به دو دسته اصلی تقسیم می‌شود:
آمنوره اولیه
آمنوره اولیه به معنای عدم آغاز قاعدگی تا سن ۱۵ سالگی است. اگر در طی ۵ سال پس از ظهور نخستین نشانه‌های بلوغ، اولین پریود خود را تجربه نکرده‌اید، ممکن است به این عارضه دچار شده باشید. در این صورت، لازم است برای تعیین علت بیماری یا به‌منظور اطمینان از ساختار و عملکرد صحیح اندام‌ها، غدد و هورمون‌های مربوطه به پزشک مراجعه کنید.
آمنوره ثانویه
آمنوره ثانویه به معنای قطع قاعدگی برای مدت حداقل سه ماه یا بیشتر است. این در حالی است که پیش از بروز این عارضه، چرخه پریود شما منظم بوده باشد. توقف قاعدگی ممکن است به دلایلی مانند بارداری، استرس یا بیماری ناشی شود.
عوارض آمنوره اولیه
آغاز نشدن چرخه قاعدگی امکان دارد با بعضی عوارض جانبی همراه باشد. برخی از این عوارض عبارتند از:
– استرس روانی: تجربه نکردن دوره‌های رشد و نمو مشابه با سایر همسالان می‌تواند باعث استرس و نگرانی‌های روانی شود.
– پوکی استخوان: کمبود ترشح استروژن ممکن است منجر به کاهش استحکام استخوان‌ها و در نتیجه پوکی استخوان شود.
– بیماری‌های قلبی و عروقی: عدم تعادل هورمونی می‌تواند خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی و عروقی را افزایش دهد.
– درد لگن: مشکلات ساختاری در اندام‌های تولید مثل می‌توانند باعث درد مداوم در ناحیه لگن شوند.
نکته: بسته به عوامل موثر در ایجاد عارضه، آمنوره اولیه و نازایی ممکن است با یکدیگر مرتبط باشند. برای اطمینان از این موضوع حتما به پزشک مراجعه کرده و با دلایل بروز بیماری آشنا شوید!
چرخه قاعدگی چگونه کار می‌کند؟
چرخه قاعدگی توسط یک سیستم هورمونی پیچیده مدیریت می‌شود. این هورمون‌ها به صورت ماهیانه ترشح شده و بدن زنان را برای بارداری آماده می‌کنند. مراحل اصلی چرخه قاعدگی شامل تخمک‌گذاری و در صورت عدم بارداری، ریزش دیواره رحم و خونریزی است.
هورمون‌های مورد نیاز برای کنترل سیکل قاعدگی از بخش‌های مختلف بدن ترشح می‌شوند. اختلال در عملکرد هرکدام از این بخش‌ها می‌تواند روند پریود را با مشکلاتی مواجه کند. بخش‌های کلیدی بدن در این فرآیند عبارتند از:
– هیپوتالاموس: که عملکرد غده هیپوفیز را کنترل می‌کند.
– غده هیپوفیز: که هورمون‌هایی تولید می‌کند که تخمدان‌ها را برای تخمک‌گذاری آماده می‌کنند.
– تخمدان‌ها: عمل تخمک‌گذاری را انجام میدهد و هورمون‌های استروژن و پروژسترون را تولید می‌کنند.
– رحم: به هورمون‌های مترشحه پاسخ داده و دیواره خود را برای بارداری و پذیرش نطفه آماده می‌کند.
چه کسانی مستعد ابتلا به آمنوره اولیه هستند؟
افراد زیر، بیش از سایرین مستعد ابتلا به آمنوره اولیه هستند:
– پیشینه خانوادگی: افرادی که سابقه عدم آغاز قاعدگی را در پیشینه خانوادگی و ارثی خود دارند.
– بیماری‌های ژنتیکی و کروموزومی: افرادی که به برخی بیماری‌های ژنتیکی و کروموزومی مبتلا هستند.
– چاقی و اضافه وزن بالا: افرادی که دچار چاقی و اضافه وزن بالا هستند.
– اختلالات خوردن: افرادی که از اختلالات پرخوری یا کم‌خوری رنج می‌برند.
– ورزشکاران افراطی: افرادی که بیش از اندازه ورزش می‌کنند.
– تغذیه ناسالم: افرادی که تغذیه ناسالمی دارند.
– استرس و اضطراب: افرادی که از استرس و اضطراب رنج می‌برند.
– بیماری‌های مزمن: افرادی که به بیماری‌های مزمن مبتلا هستند.
روش پیشگیری از ابتلا به آمنوره اولیه
آمنوره اولیه عمدتاً به دلایل ژنتیکی، سابقه خانوادگی، یا اختلالات ساختاری بدن بروز می‌کند. بنابراین، پیشگیری کامل از آن دشوار است. با این حال، انجام برخی اقدامات می‌تواند به تنظیم هورمون‌ها و کاهش استرس کمک کند. این اقدامات عبارتند از:
– تغذیه سالم: مصرف مواد غذایی مغذی برای حفظ سلامت عمومی بدن.
– کنترل وزن: حفظ وزن مناسب به‌منظور جلوگیری از مشکلات هورمونی.
– خواب منظم و کافی: بهبود کیفیت خواب برای تعادل هورمونی.
– ورزش منظم: انجام ورزش‌های سبک و مداوم.
– مدیریت استرس: استفاده از تکنیک‌های کاهش استرس مانند یوگا و مدیتیشن.
روش تشخیص بیماری آمنوره اولیه
تشخیص آمنوره اولیه توسط پزشک متخصص و با توجه به موارد زیر انجام می‌شود:
– عدم مشاهده ویژگی‌های ثانویه جنسی تا سن ۱۶ سالگی: صفات ثانویه جنسی مانند رویش موهای آلت تناسلی، رشد پستان‌ها و بزرگ شدن مفصل ران که در دوران بلوغ ظاهر می‌شوند. عدم پدیدار شدن این ویژگی‌ها تا سن ۱۶ سالگی می‌تواند نشانه آمنوره اولیه باشد.
– عدم آغاز قاعدگی تا سن ۱۶ سالگی: با وجود نمایان شدن خصوصیات ثانویه جنسی و رشد طبیعی اندام‌ها، اگر قاعدگی تا سن ۱۶ سالگی آغاز نشود، این امر می‌تواند علامت آمنوره اولیه باشد.
پزشک معالج با انجام برخی آزمایش‌ها و اقدامات، این بیماری را تشخیص میدهد. این اقدامات شامل موارد زیر است:
– سونوگرافی: برای اطمینان از سلامت رحم و تخمدان‌ها.
– معاینه لگن: بررسی وضعیت اندام‌های تولید مثل.
– آزمایش خون: اندازه‌گیری میزان هورمون‌های محرک فولیکول (FSH) و لوتئین (LH) و بررسی عملکرد غدد درون‌ریز.
– آزمایش ژنتیکی: بررسی سلامت کروموزوم‌ها.
– آزمایش آندروژن: ارزیابی میزان هورمون‌های مردانه.
انواع روش‌های درمان آمنوره اولیه
درمان آمنوره اولیه به عوامل ایجادکننده آن بستگی دارد. در برخی موارد، درمان خاصی تعیین نمی‌شود. با این حال، اصلی‌ترین روش‌های درمان این عارضه عبارتند از:
درمان پزشکی و دارویی
– کنترل وزن: اگر آمنوره اولیه ناشی از چاقی باشد، پزشک یک برنامه کاهش وزن ارائه میدهد. در صورت کاهش وزن شدید یا ورزش بیش از حد، افزایش وزن و کاهش فعالیت‌های ورزشی توصیه می‌شود.
– مدیریت سلامت روان: در صورت ناشی شدن بیماری از استرس بالا، مراجعه به روان‌درمانگر و در صورت لزوم، مصرف داروهای مناسب با تجویز پزشک توصیه می‌شود.
– جراحی: اگر آمنوره اولیه به علت مشکلات مادرزادی، اختلالات ژنتیکی یا عدم تکامل اندام‌های تناسلی باشد، پزشک ممکن است عمل جراحی مناسب را پیشنهاد دهد.
کنترل تعادل هورمونی
اگر عدم شروع قاعدگی به دلیل اختلال در عملکرد تیروئید، هیپوفیز یا تخمدان‌ها و عدم تعادل هورمونی باشد، پزشک متخصص ممکن است داروهای هورمونی مناسبی مانند قرص تیروکسین را تجویز کند.
روش‌های درمانی آمنوره اولیه
درمان خانگی
تغییر سبک زندگی می‌تواند به بهبود آمنوره اولیه کمک کند. این تغییرات شامل تغذیه سالم، ورزش ملایم و منظم، اجتناب از شرایط استرس‌زا و مدیریت اضطراب است.
درمان گیاهی آمنوره اولیه
در صورتی که آمنوره اولیه به دلایل فیزیکی یا عدم تکامل اندام‌های تناسلی مربوط نباشد، می‌توان از روش‌های درمان گیاهی استفاده کرد. برخی از این روش‌ها عبارتند از:
– ترکیب عسل و دارچین
– دمنوش نعنا
– تخم کتان
– ترکیب زعفران و شیر
– بذر شنبلیله
– آب آلوئه‌ورا
– جوانه گندم
– سبوس برنج
– زنجبیل
– دمنوش بابونه
درمان آمنوره اولیه در طب سنتی
برخی روش‌های طب سنتی می‌توانند در درمان آمنوره اولیه موثر باشند، به شرطی که علت بیماری از اختلالات ژنتیکی یا ساختاری نباشد. این روش‌ها شامل:
– دمنوش بومادران: نوشیدن یک فنجان دمنوش بومادران به مدت یک ماه، می‌تواند در تنظیم سیکل قاعدگی موثر باشد. برای این منظور، توصیه می‌شود دمنوش بومادران را روزانه به‌صورت ناشتا مصرف کنید.
– دمنوش ریحان: نوشیدن ۲ فنجان دمنوش ریحان در روز، ممکن است به درمان آمنوره کمک کند.
چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟
اگر بیش از ۱۵ سال دارید و هنوز نخستین نشانه‌های قاعدگی را تجربه نکرده‌اید، یا اگر در این سن هنوز علائم بلوغ و ویژگی‌های ثانویه جنسی مانند بزرگ شدن پستان‌ها و رویش مو در ناحیه تناسلی ظاهر نشده‌اند، باید به پزشک مراجعه کنید.
.
دیدگاهتان را بنویسید